Το τραγούδι της ερήμου, Αρλέτα, Τα ήσυχα βράδια

Ένα πολύ όμορφο τραγούδι...

Ακομα και αν φυγεις
για το γύρο του κόσμου,
θα 'σαι πάντα δικός μου,
θα 'μαστε πάντα μαζί.

Και δε θα μου λείπεις,
γιατί θα 'ναι η ψυχή μου,
το τραγούδι της ερήμου,
που θα σ' ακολουθεί.

Τα ήσυχα βράδια,
η Αθήνα θ' ανάβει
σαν μεγάλο καράβι,
που θα 'σαι μέσα κι εσύ.

Και δε θα σου λείπω,
γιατί θα 'ναι η ψυχή μου,
το τραγούδι της ερήμου,
που θα σ' ακολουθεί.

Τα ήσυχα βράδια,
θα περνάει φωτισμένο
της ζωής μου το τρένο,
που θα 'σαι μέσα κι εσύ.

Και δε θα σου λείπω,
γιατί θα 'ναι η ψυχή μου,
το τραγούδι της ερήμου,
που θα σ' ακολουθεί...

Ο Πύργος του Ακροποτάμου, του Κ. Χατζόπουλου

Μετά την παρουσίαση του "Φθινοπώρου" η Διαδρομή θα συνεχίσει να παρουσιάζει το συγγραφικό έργο του όχι και τόσο προβεβλημένου άλλα με τεράστιο, από λογοτεχνικής άποψης , ενδιαφέρον λογοτέχνη.

Ο Χατζόπουλος ολοκλήρωσε, αφού τελικά το ξαναέγραψε το 1915 (το είχε γράψει αρκετά χρόνια νωρίτερα), τον "Πύργο του Ακροποτάμου" που αποτελεί ίσως το καλύτερο έργο του.




Η υπόθεση:

Ο Θωμάς Κρανιάς είναι ένας ξεπεσμένος υπάλληλος-έπαρχος σε μία μεθοριακή πόλη (τα σύνορα τότε έφταναν μέχρι τη Θεσσαλία). Προέρχεται από αρχοντική οικογένεια κτηματιών, αντιμετωπίζει όμως την οικονομική καταστροφή.
Μετά το θάνατο αυτού και της γυναίκας του, οι τρεις κόρες του προσπαθούν να επιβιώσουν στις σκληρές συνθήκες της επαρχίας. Η οικογένεια διαλύεται σταδιακά ο οικονομικός ξεπεσμός οδηγεί στον ηθικό ξεπεσμό. Με φόντο έναν ερειπωμένο πύργο στην άκρη του ποταμού μέσα στη σκληρή πραγματικότητα της επαρχιακής ζωής της εποχής κατά την οποία γράφτηκε το έργο.
Οι τρεις κοπέλες του έπαρχου Κρανιά, με μοναδικό υλικό εφόδιο την αμφίβολη σταθερότητα της υπαλληλικής θέσης του πατέρα, αρχίζουν τα όνειρα και τις φιλοδοξίες της οικογενειακής τους αποκατάστασης από τα πλουσιόπαιδα και τους αξιωματικούς των στρατιωτικών αποσπασμάτων. Ο γάμος όμως είναι εμπορική επιχείρηση και ο θάνατος των γονιών τους, που τις οδηγεί στην έσχατη φτώχεια, τις αναγκάζει να περιορίζουν τις απαιτήσεις τους στους επιλοχίες και τους λοχίες, για να καταλήξουν να γαντζωθούν κάπου -ακόμα και στο μονόχνωτο χαζοδάσκαλο... για να μη μείνουν γεροντοκόρες στο "ράφι".
Όλα αυτά συμβαίνουν γιατί απουσιάζουν τα ηθικά στηρίγματα.

Λίγα ακόμη στοιχεία για το έργο

Ο συγγραφέας θα εκθέσει τα προβλήματα των ηθών με επιτυχία, επιπρόσθετα θα απεικονίσει και την κακή εικόνα του στρατού (επηρεασμένος σαφώς από την στρατιωτική ήττα του 1897) καθώς και την μάστιγα της κομματοκρατείας. Θα αποτυπώσει επίσης την ομιλούμενη γλώσσα

Αναδεινκνύει ιδιαίτερα τη σχέση των οικονομικών συνθηκών με τις αλλαγές στους κοινωνικούς ρόλους και τη συμπεριφορά των ηρώων και καταδικάζει έμμεσα τη θεοποίηση του χρήματος. 

Ο Ακάρνανας λογοτέχνης θα σχηματοποιήσει την συμβολιστική πεζογραφία στην Ελλάδα, στραμμένη προς τον εσωτερικό προσωπικό του χώρο, χωρίς να χάνει παρόλα αυτά τον ρεαλισμό της.


Είναι ενδιαφέρουσα -ανεξαρτήτως των πολιτικών πεποιθήσεων του καθενός- όχι μόνο η ανάγνωση αλλά και η μελέτη του έργου του Χατζόπουλου. 

 
Ο Χατζόπουλος αν και καταλήγει (μετά από περιπλάνηση) σε συγκεκριμένο πολιτικό χώρο, δεν προπαγανδίζει ούτε επιβάλλει της απόψεις του χώρου αυτού. Εκθέτει την πραγματικότητα και αφήνει τον αναγνώστη να εξάγει μόνος του τα συμπεράσματα.


το έργο μπορείτε να το αντλήσετε από εδώ:
https://derkamerad.com/2016/07/28/downloads-%CE%BA%CF%89%CE%BD%CF%83%CF%84%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%AF%CE%BD%CE%BF%CF%82-%CF%87%CE%B1%CF%84%CE%B6%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%BF%CF%82-%CE%BF-%CF%80%CF%8D%CF%81%CE%B3%CE%BF/


Στοιχεία βιογραφικά για τον Χατζόπουλο εδώ:
https://politismikidiadromi.blogspot.com/2020/02/blog-post_93.html

Κάπως έτσι είναι τα πράγματα...

Η Ελλάδα στη μέση...

Από τη μια ο κορωναϊος και από την άλλη οι εισβολείς...

Μπακάλικο δεκαετία του 50...

Εικόνα από μπακάλικο της δεκαετίας του 50...

     Κάπως έτσι ήταν τότε τα μπακάλικα...

Ένα στιγμιότυπο από τη μάχη του Έβρου

Οι εισβολείς ρίχνουν βόμβες μολότοφ.

11-03-2020

Το κομποσκοίνι και η ιστορία του...

Το Κομποσχοίνι έχει την ιστορία του.
Οι μοναχοί ήθελαν να είναι ακριβείς στην προσευχή τους.
 Μάζευαν χαλίκια για κάθε ''Κύριε ελέησον'' που έλεγαν.
 Η ακρίβεια σχετίζεται με την υπακοή στον πνευματικό τους
 και με το να μην κάνουν το δικό τους θέλημα.

Αργότερα κάποιος μοναχός αντί χαλικιών, επινόησε να φτιάξει ένα κομποσχοίνι.

Πήρε ένα σπάγγο και έκανε 10, 20, 30...100 κόμπους.
Και έφτιαχνε την προσευχή του: ''Κύριε ελέησον, Κύριε ελέησον...''
Πήγαινε όμως ο σατανάς, του ξέμπλεκε και έλυνε τους κόμπους και του χάλαγε το κομποσχοίνι.
 Δεν ήθελε ο σατανάς να είναι ακριβής στην προσευχή του.

Τότε παρουσιάστηκε ο Αρχάγγελος Γαβριήλ στον Άγιο Παχώμιο και του υπέδειξε πώς να φτιάχνει το κομποσχοίνι. Του έδειξε ότι κάθε κόμπος πρέπει να περιέχει 9 σταυρούς.
Από τότε ο διάβολος, δεν ξαναπείραξε το κομποσχοίνι.
Έχω ακούσει δαιμονισμένους ανθρώπους να λένε:
- Πέταξε ρε αυτό που κρατάς (κομποσχοίνι) και έλα να παλέψουμε!
Πέταξε δηλαδή το σταυρό που κρατάς στα χέρια και έλα να αναμετρηθούμε.
Γιατί κάθε κόμπος ενός κομποσχοινιού όπως είπαμε έχει 9 σταυρούς.
Και εάν για παράδειγμα το κομποσχοίνι σου έχει 100 κόμπους, τότε κρατάς στο χέρι σου 900 σταυρούς!

Δημήτριος Παναγόπουλος, Ιεροκήρυκας

Οδεύσεις, ένα ποίημα του Ευάγγελου Ρούσσου.

Οδεύσεις

Στο ακριτικό του καιρού μου
Ορεινό χωριό Ύστερο Βραχοτόπι
Οι άνθρωποι όλοι βουνίσιοι
Αυθεντικοί βοσκοί και ξυλοκόποι
Όχι σαν εκείνους των παραμυθιών
Που μας μεγάλωσαν, μα σίγουρα γνήσιοι
Στα χρώματα του κέδρου και των βράχων
Έχουν ορίσει δύο δρόμους να ξεκινούν απ' το χωριό
Κατά το βοριά προς τις ψηλές κορφές
Δύο δρόμους που οδηγούν σε δύο νεκροταφεία, ξέχωρα αδειανά
Πουθενά αλλού
Δρόμους στρωμένους με σχιστόλιθο και κόκαλα λευκά
Όπως πουθενά αλλού
Να περπατούν οι ζωντανοί και να ευφραίνονται
Τη μέρα, τη νύχτα, τον τόπο, ελεύθεροι
Απ' το ζυγό του θανάτου στο νου τους
Να θυμούνται πως έζησαν αυτοί που έστρωσαν το δρόμο
Και πως σύντομα
Σε μιά ζωή καιρό, ίσως λιγότερο
Θα γίνουν δρόμος και ελευθερία
Για τους επόμενους

Καφές Λουμίδη...

Διαφημιστική αφίσα της γνωστής εταιρίας παραγωγής καφέ...

Ο Αθηναίος συγγραφέας Κος Παπαμιχαλόπουλος εξυμνεί το Φροντιστήριο Τραπεζούντας

Ο Αθηναίος λόγιος με αφορμή την επίσκεψη του στην Τραπεζούντα το 1902 σημειώνει εντυπωσιασμένος σχετικά με το μεγαλύτερο εκπαιδευτικό ίδρυμα της πρωτεύουσας του Πόντου.

(Από το έργο του Δημήτρη Ψαθά "Γη του Πόντου")

Αλλά  στα  1902  που  επισκέπτεται  την  Τραπεζούντα  ο  Αθηναίος  λόγιος  Κ. Παπαμιχαλόπουλος,  έχει  γίνει  —μέσα  στα  τριάντα  χρόνια  που  μεσολαβούν—  ένα  τεράστιο άλμα προόδου  και  στη  θέση  του  παλιού  εκείνου  μικρού  και  αιωνόβιου  Φροντιστηρίου υψώνεται  ένα  θεόρατο  κτίριο  που  μόλις  έχει  τελειώσει.  

Να  πώς  το  περιγράφει  ο  Αθηναίος συγγραφέας: 

«...Περί  του  Φροντιστηρίου  γινομένου  λόγου  σταματώ  προ  αυτού  μετά  συγκινήσεως,  μετά βαθυτάτης  και  ειλικρινούς  εκτιμήσεως  προς  τους  Τραπεζουντίους,  μετ'  ευγνωμοσύνης  ως ομοεθνής  και  τέλος  ως  φίλος  των  γραμμάτων,  μετά  τιμής  προς  τα  απαράμιλλα  αισθήματα της  φιλομουσίας  και  γενναιοδωρίας  αυτών.  

Από  του  έτους  τούτου  το  περίλαμπρον  τούτο και  ύπατον  Διδακτήριον  καθ'  άπαντα  τον  Πόντον,  το  αιωνόβιον  Φροντιστήριον,  εκτήσατο ίδιον  ίδρυμα,  άξιον  της  υψηλής  αποστολής  αυτού  υπέρ  των  γραμμάτων,  της  παιδείας  και του  καθόλου  πολιτισμού. 

 Το  οικοδόμημα  του  Φροντιστηρίου  καθ'  άπαντα  τον  ελληνικόν κόσμον των  γραμμάτων,  εξαιρουμένων  μόνον  του  Εθνικού  Πανεπιστημίου  και  του Μετσοβίου  Πολυτεχνείου,  δύο  μόνον  ετέρων  ελληνικών  διδακτηρίων  εν  όλη  τη  Τουρκία, έρχεται  δεύτερον: 

 Τ ης μεγάλης του ΓένουςΣχολής και του Ζαππεί ου της Κωνσταντινουπόλεως.  Κτισθέν  κατά  λαμπρόν  σχέδιον  δοκιμωτάτου  Τραπεζουντίου αρχιτέκτονος,  του  κ.  Αλεξ.  Κακουλίδου,  επιθαλάσσιον,  τετραώροφον,  περιλαμβάνει τεσσαράκοντα  περίπου  αιθούσας  και  δωμάτια.  Ωκοδομήθη  καθ'  όλους  τους  κανόνας  της υγιεινής  και  της  παιδαγωγικής,  καταλλήλως  φωτιζόμενον,  πληρέστατα  αεριζόμενον  και  δι' υποκαύστων  (calorif?re)  θερμαινόμενον.

  Δια  την  κατασκευήν  αυτού  εδαπανήθησαν  12.000 λίραι  Τουρκίας.  Το  δε  ποσόν  τούτο  θ'  ανήρχετο  εις  15.000  εάν  μη  εχορηγείτο  υπό  της τουρκικής  κυβερνήσεως  προστατευτικώς  ελάττωσις  των  δασμών  επί  των  εισαγομένων  προς αγοράν επίπλων και οργάνων  φυσικής  και χημείας λίραι  1.000  και  επέκεινα. »Αλλά  πόθεν,  λοιπόν  —συνεχίζει—  λαμβάνονται  τα  μεγάλα  ταύτα  ποσά,  άτινα  κατ'  έτος προσαυξάνονται  και  εξογκούνται  κατά  2.100‐2.200  λίρας,  όσας  απαιτεί  η  συντήρησις πάντων  των  εν  Τραπεζούντι  σχολείων;  

Η  φιλομουσία,  η  φιλοτιμία,  η  γενναιοδωρία  και γενναιοφροσύνη  των  Τραπεζουντίων,  επαρκεί  εις  πάντα  ταύτα.

  Της  δια  το  Φροντιστήριον δαπάνης  τας  μεν  2.000  λίρας  τέσσαρες  μόνον  φιλογενείς  άνδρες  κατέβαλον,  έκαστος  ανά 500,  το  δε  λοιπόν  ποσόν  συνεπλήρωσαν  οι  άλλοι  Τραπεζούντιοι,  οι  τε  τη  πόλει  οικούντες και  οι  εν  ταις  παρακαυκασίαις  πόλεις  και  κώμαις  της  Ρωσίας  αποδημούντες,  δι'  εθελουσίου εράνου  100,  80,  50  ή  ολιγωτέρων  λιρών  έκαστος...

  Δια  τοιούτων  εισφορών  ανεγείρονται τοιαύτα  εκπαιδευτήρια  και  συντηρείται  η  εν  αυτοίς  παρεχομένη  δαψιλής  και  υγιεινή πνευματική  τροφή.  Και  ταύτα  πάντα,  διότι  οι  Τραπεζούντιοι  ουδέποτε  επιλανθάνονται  ότι οικούσι  πόλιν  ιστορικήν,  πόλιν  ένδοξον,  πόλιν  επιφανείσαν  εν  τη  ιστορία  προ  είκοσι  και πέντε  αιώνων  και  επέκεινα,  πόλιν  έχουσαν  και  νυν  έτι  εν  συνεχεία  προορισμόν  υπέρ  της διαδόσεως  των  φώτων,  της παιδείας  και  του εξ αυτών πολιτισμού.  

Εύγε τοις Τραπεζουντίοις!...». 

Κράτος ψυχόδραμα. Χρήστος Γιανναράς εν έτει 1995

 Βρισκόμαστε στα τέλη Νοέμβρη του 1995, λίγες μέρες μετά τα θλιβερά γεγονότα της ταυτόχρονης εξέγερσης στις φυλακές Κορυδαλλού και των αναρχικών (στυλοβάτες του καθεστώτος της Μεταπολίτευσης) στο Πολυτεχνείο (είχε γίνει άρση ασύλου και περίπου 1000 συλλήψεις).
  Η καρδιά του Μεσαίωνα της Μεταπολίτευσης...
 Οι δυνάμεις του "προοδευτικού" χώρου έχουν πάρει τα ηνία και κυριαρχούν κάνοντας σιγά σιγα και επίδειξη δύναμης. Ο γνωστός αρθρογράφος κος Γιανναράς (φωνή βοώντος εν τη ερήμω ) προσπαθεί να αφυπνίσει τους Έλληνες (αποχαυνωμένοι από την οικονομική ευμάρεια, την ιδιωτική τηλεόραση κλπ) με την πέννα του...

ΑΠΟΡΙΑ:  Ἡ  ἐντολὴ  τοῦ  ἐκλογικοῦ  σώματος στὸ  κόμμα  ποὺ ἑκάστοτε  πλειοψηφεῖ  εἶναι  γιὰ νὰ  κυβερνήσει  τὴ  χώρα  καὶ  νὰ ἐφαρμόσει  τὸ  πολιτικό  του  πρόγραμμα  ἢ  μόνο  γιὰ  νὰ  κάνει «διάλογο»  μὲ  διαφωνοῦσες  μειοψηφίες;

 Ποιό  εἶναι ἐπιτέλους  τὸ νόημα  τῆς  ἐκτελεστικῆς  ἐξουσίας, τῆς  πολιτικῆς  βούλησης,  τῆς εὐθύνης  γιὰ  τὴ  λειτουργία  τοῦ  κράτους,  τὴν προστασία  τῆς κοινωνίας  τῶν  πολιτῶν;  Ἡ  κύρια  κρατικὴ  λειτουργία  σήμερα  εἶναι ὁ  «διάλογος».

 Στασιάζουν  οἱ  βαρυποινίτες  προξενώντας  ζημιὲς ἑκατομμυρίων  στὰ σωφρονιστήρια —  τὸ  κράτος  ἐκλιπαρεῖ  γιὰ «διάλογο»  καὶ  οἱ  βαρυποινίτες  ἐπιβάλλουν  τοὺς  ὅρους  τους. Ἐξεγείρονται  γιὰ «πλάκα» καὶ  «χαβαλὲ» τὰ  σκολιαρόπαιδα τοῦ «μαθητικοῦ  κινήματος»,  πάλι  μὲ  ζημιὲς  ἑκατομμυρίων  στὰ σχολικὰ  κτίρια  —  ὁ ὑπουργὸς  Παιδείας  ἔντρομος  ζητάει «διάλογο».  

 «Διάλογο» καὶ  μὲ  τὰ  θλιβερὰ πλάσματα  κάποιων ψυχοπαθολογικῶν  ἐπιβιώσεων  τοῦ ἀριστερισμοῦ  στὰ πανεπιστήμια,  ποὺ χειρίζονται τὸ  ἐνδεχόμενο  νὰ  μεταβάλουν  το
κέντρο  τῆς πρωτεύουσας σὲ  πεδίο  μάχης.  «Διάλογο»  καὶ  μὲ  τοὺς ἀγρότες  ποὺ  κλείνουν  τοὺς  ἐθνικοὺς  δρόμους  κόβοντας  τὴν Ἑλλάδα  στὰ δυό.  «Διάλογο» μὲ  κάθε  ἐκβιαστικὴ  μειοψηφία,  μὲ κάθε  γκαγκστερικὰ  ὀργανωμένο  συμφέρον,  μὲ  κάθε  μικρονοϊκὴ συσπείρωση  ποὺ θίγεται  ἀπὸ  τὴν κυβερνητικὴ  πολιτική.  Αὐτὸ  δὲν  εἶναι  κράτος,  εἶναι  ψυχόδραμα.  Ἀντὶ  γιὰ πολιτικὸ  λόγο καὶ πολιτικὴ  πράξη,  ψυχολογικὲς  ἐκτονώσεις  ἀσυνάρτητων μονολόγων ἁπλῶς  γιὰ  νὰ  ἱκανοποιεῖται  τὸ  φαντασιωτικὸ σύμπλεγμα τῶν  «δημοκρατικῶν  διαδικασιῶν».

Ἕνα ὁλόκληρο κράτος  σὲ  κατάσταση ψυχωτικῆς  ἄνοιας,  μὲ  σταθερὴ παραληρηματικὴ  ἐπανάληψη  τῶν  ἴδιων  ἰδεοληπτικῶν  κενολογιῶν: «Διάλογος»,  «δημοκρατικὲς  διαδικασίες»,  «ἐλεύθερη διακίνηση ἰδεῶν»,  «δικαίωμα στὴ διαφωνία»,  «ἐλεύθερη διεκδίκηση δικαιωμάτων».

 Ἡ ἐθνικὴ  οἰκονομία  σὲ  χρόνια  ἑτοιμότητα  κατάρρευσης,  ἡ  ἀγορὰ σὲ  ἀπόγνωση,  οἱ  μισθωτοὶ  καὶ συνταξιοῦχοι  στὰ  πρόθυρα  τῆς πείνας,  ἡ  ἀνεργία  ἀπειλητική,  οἱ  δημόσιοι  ὀργανισμοὶ  καὶ  ἡ κρατικὴ  διοίκηση  μιὰ  τελματωμένη  μηχανὴ  ποὺ  μπλοκάρει  κάθε παραγωγικὴ  διαδικασία.  Ἡ  ἀνεξαρτησία τῆς  δικαιοσύνης ὑπονομευμένη,  ἡ  παιδεία  σὲ  στάθμη  τεταρτοκοσμική,  στὰ κόμματα  κεντρόφυγες τάσεις  διάλυσης  καὶ  ἀσυναρτησίας,  ὁ πολιτικὸς  κόσμος  ἀναξιόπιστος,  ἀνίκανος  νὰ  ἐγγυηθεῖ  ἐλπίδα. Καὶ μέσα  σὲ  αὐτὸ  τὸ  χάος  τῆς  γενικῆς  κατάρρευσης  ἡ  ψυχολογικὴ ἐγκύστωση σὲ  ἔμμονες  ἰδέες  ἔχει  ὑποκαταστήσει  ἀκόμα καὶ  τὴ στοιχειώδη  λογική.  Δὲν  ὑπάρχουν  πιὰ ἐννοιολογικὲς  σταθερὲς  γιὰ νὰ  παραχθεῖ  συν-εννόηση,  οἱ  ἔννοιες  κατανοοῦνται  μόνο  μὲ  τὴν ψυχολογικὴ  φόρτιση  ποὺ  ὁ  καθένας  αὐθαίρετα  τοὺς  ἐπιβάλλει.  Ἂν  δὲν  βροῦμε  τὴν  πρωτογενὴ ἀφετηρία  καὶ  αἰτιώδη ἀρχὴ αὐτοῦ τοῦ  παραληρηματικοῦ  ψυχοδράματος,  κάθε  κοινωνιολογικὴ  καὶ πολιτικὴ  ἀνάλυση θὰ  ἐξαντλεῖται  ἄσκοπα  στὴ φαινομενολογία  τῶν συμπτωμάτων.

 Ἂς  γίνει  ἐπιτέλους  μιὰ  συζήτηση  ἀπροκατάληπτων κατὰ  τεκμήριο  ἀνθρώπων  ποὺ  ἔχουν πρόταση  ἐντοπισμοῦ  τῶν θεμελιακῶν  αἰτίων  τῆς  σημερινῆς  γενικῆς  μας  κατάρρευσης. Ἀπόπειρα  ἔστω  συζήτησης.  Ἂς  ξεκινήσουμε,  γιὰ  παράδειγμα, ψάχνοντας  τὶς  καταβολὲς  τῆς σημερινῆς  αὐτονόητης  ἐκδοχῆς  τοῦ «διαλόγου»:  Μήπως  ξεκίνησε ἀπὸ  τὰ  προεκλογικὰ μπαλκόνια τῆς  δεκαετίας  τοῦ  '70;

 Ὀνομάσαμε  τότε  «χαρισματικὸ»  τὸν ἡγέτη  ποὺ  συνήγειρε  τὰ πλήθη  μὲ  ἕναν  καινούργιο  συναρπαστικὸ  τρόπο ἐπικοινωνίας: Τὸ μπαλκόνι  σχηματοποιοῦσε  τὸν λόγο,  γιὰ  νὰ  τὸν πάρει  τὸ  πλῆθος νὰ  τὸν  κάνει  «σύνθημα».  Τὸ  μπαλκόνι  παρεῖχε,  ὁ  λαὸς μετασκεύαζε  τὴν παροχὴ  σὲ  ἀπαίτηση.

 Ἡ  ψυχολογικὴ  βεβαιότητα ποὺ  μετάγγιζε  αὐτὸς  ὁ διάλογος  ἦταν  πὼς  ὅλα  μποροῦν  νὰ  γίνουν ἀπαιτητά,  ὅλα μποροῦν  νὰ  χαρίζονται  ἀπὸ  ἕνα κράτος  ποὺ  εἶναι μήτηρ-τροφός, μήτρα  ἀέναων  ἀτομικῶν  ἐξασφαλίσεων.  Καὶ αὐτὴ  ἡ  παραίσθηση  προσφερόταν μὲ  τὸ  σαγηνευτικὸ περιτύλιγμα  τοῦ «κοινωνικοῦ κράτους»,  τοῦ «σοσιαλισμοῦ». Τράφηκε  στὴ  δεκαετία  τοῦ  '80  μὲ  ἔμπρακτη  ἐφαρμογὴ  μιᾶς ἀλόγιστης πολιτικῆς παροχῶν  ὄχι  μόνο  οἰκονομικῶν,  ἀλλὰ  καὶ γενικευμένων  «δικαιωμάτων».  Ταυτόχρονα  τὸ  συμβολικὸ ὑπόδειγμα  τοῦ  ἀρχηγοῦ,  ὁ  προκλητικὰ  ἐμφανὴς  ἰδιωτικός  του  βίος καὶ ὁ  ἀπροσχημάτιστος  πολιτικός  του  λόγος,  μεταγγίζανε  τὴν ψυχολογικὴ  καὶ πάλι  βεβαιότητα  στὸν  λαὸ  πὼς  τώρα, μὲ  τὸν καινούργιο  «κοινωνικὸ  μετασχηματισμό»,  ὅλα  ἐπιτρέπονται.  Ὅλα. Δίχως ἀναστολὲς αἰδημοσύνης καὶ  παραδοσιακῆς  ἠθικῆς.

   Ὅμως,  ἀπὸ  τὸ  '85 κιόλας,  ἄρχισε  νὰ  γίνεται  φανερὸ  στὴν  πράξη ὅτι  ὁ παραισθησιογόνος  «μετασχηματισμὸς»  ἦταν  δραματικὰ ἀντικοινωνικός,  στοὺς  ἀντίποδες  τοῦ σοσιαλισμοῦ καὶ  τοῦ κοινωνικοῦ  κράτους.  Γιατὶ  κοινωνικὸ  εἶναι τὸ  κράτος  ποὺ ἀρθρώνει  καὶ  συντονίζει  τὴν  κοινωνικὴ  λειτουργικότητα,  ὄχι τὸ κράτος  ποὺ  ἀποστασιοποιεῖται  ἀπὸ τὴν  κοινωνία  ὡς  φαντασιώδης διαχειριστὴς  παροχῶν.  Καὶ  μιὰ κοινωνία  ἰσοπεδωμένη,  δίχως ἀξιοκρατικὴ  ἄρθρωση  καὶ  ἱεραρχία,  δὲν  μπορεῖ  οὔτε  νὰ  παράγει οὔτε  νὰ  εὐημερεῖ.  Τὰ  ταμεῖα  ἄδειασαν, τὰ  παραγωγικὰ  κίνητρα ἐξαρθρώθηκαν,  ἡ ἀντικοινωνικὴ συμπεριφορὰ ἔγινε καθεστώς. Ἀπόμεινε  τὸ  ψυχόδραμα τοῦ  «διαλόγου»  μόνο  γιὰ νὰ  συντηρεῖ παραισθήσεις.  Εἶναι  αὐτὴ  μιὰ πρόταση ἑρμηνείας.

 22.11.1995