Σαν σήμερα πέθανε ο Τσαρλς Μπρόνσον.

 Σαν Σήμερα, στις 30 Αυγούστου 2003 στο Λος Άντζελες των ΗΠΑ πέθανε σε ηλικία 82 ετών, ο Τσαρλς Μπρόνσον. Υπήρξε ένας από τους κορυφαίους Αμερικανούς ηθοποιούς  τις δεκαετίες 60',70' και 80'. Γεννήθηκε το 1921, στην Πενσυλβάνια των ΗΠΑ  και ήταν το ενδέκατο από τα δεκαπέντε παιδιά Λιθουανών μεταναστών. 

Ήταν ο πιο όμορφος – άσχημος του σινεμά και σχεδόν σε καμία ταινία δεν μιλούσε πολύ.  Το πραγματικό του όνομα ήταν Τσαρλς Μπουτσίνσκι (Ρωσικό επίθετο)  και το άλλαξε για να γλυτώσει από το Μακαρθισμό. 

Η πρώτη επιτυχία της μεγάλης καριέρας του ήταν το γουέστερν  "Και οι 7 ήταν υπέροχοι" για να ακολουθήσουν μια σειρά πολύ σπουδαίων ταινιών όπως "Η μεγάλη απόδραση", "Και οι 12 ήταν καθάρματα", "Κάποτε στη Δύση", "Αντίο φίλε", "Φάκελος Βαλάτσι", "Ο Εκτελεστής της νύχτας", "Ο Μαχητής του δρόμου " και πολλές άλλες. Τιμήθηκε το 1972 με τις Χρυσές Σφαίρες στην κατηγορία «Δημοφιλέστατος ανδρικός ηθοποιός του κόσμου» (μαζί με τον Σον Κόνερι). 

Τέλος ο Ιταλός σκηνοθέτης Σέρτζιο Λεόνε ο μετρ των «σπαγγέτι γουέστερν» έλεγε ότι , ο Τσαρλς Μπρόνσον ήταν ο καλύτερος ηθοποιός που είχε δει ποτέ.

Στη φωτογραφία  με την δεύτερη σύζυγο του ,την ηθοποιό Τζιλ Άιρλαντ (Jill Ireland).

Πηγή Σαν σήμερα

Η έννοια της Άτης στο έργο του Αισχύλου. Γράφει ο Παύλος Παπαδόπουλος.

  Στην ανάλυση που θα ακολουθήσει θα επιχειρήσουμε να αποσαφηνίσουμε την έννοια της Άτης όπως την παρουσίασε ο Αισχύλος. Θα επικεντρωθούμε στο έργο Πέρσες, στο οποίο θα διαδραματίσει νευραλγικό ρόλο. Ο ρόλος της Άτης στην τραγωδία Πέρσες, θα εκφραστεί μέσω της παραπλάνησης του Ξέρξη.

  Η έννοια της Άτης είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με μια Ύβρις, η οποία διαπράττονταν από έναν άνθρωπο. Η Ύβρις ενάντια στο συνάνθρωπο και η ιεροσυλία ενάντια στους θεούς, είναι δύο αμαρτίες που τιμωρούνται από τη μοίρα και τη Δίκη. Η Άτη είναι αυτή που προκαλεί τελικά τη θεϊκή δικαιοσύνη. Η περιπέτεια των προσωπείων αναπαύεται στη δικαιοσύνη του θεού. Η Ύβρις απαντάται με την Άτην και οι δύο ισορροπούν μέσα στη Δίκην.

  Ο Αριστοτέλης, επιπρόσθετα, πραγματεύεται την απονομή της  θεϊκής δικαιοσύνης μέσα από την τραγωδία. Στην Ποιητική του Αριστοτέλη απαντά κανείς την Άτη. Παρόλο που η αριστοτελική προαίρεσις του ήρωα (η επιλογή του τι να πράξει ή τι να αποφύγει) αποδεικνύει ότι το ήθος του είναι χρηστόν, πολύ συχνά η Ύβρις (η αλαζονεία ή η υπερβολική αυτοπεποίθηση) οδηγεί στην Άτην (τη συσκότιση του νου), που συνήθως θεωρείται θεόσταλτη και στην αναπόφευκτη Νέμεσιν (την αναμενόμενη τιμωρία). Όταν ο άνθρωπος υπερβαίνει κάποια όρια τότε οδηγείται στην παγίδα της Άτης. Από το μέρος των θεών η Άτη είναι το πεπρωμένο, που αυτοί στέλνουν από το μέρος των ανθρώπων, η Άτη παριστάνεται σαν η τύφλωση, που στην αρχή έρχεται χαμογελαστή, τους θολώνει όλο και περισσότερο το μυαλό, τους ξεγελά και τους αφήνει τέλος να τραβήξουν το δρόμο της καταστροφής τους.

  Το νόημα της Άτης σκανδαλίζει και τον Πλάτωνα στην Πολιτεία: «Αν κάποιος ισχυριστεί ότι ο Πάνδαρος, που πάτησε τους όρκους και τις σπονδές, το έκανε με την υποκίνηση της Αθηνάς και του Δία, δε θα του πούμε «εύγε» ή ότι η διαμάχη των θεών και ο τσακωμός έγινε εξαιτίας της Θέμιδας και του Δία, ούτε πάλι να ακούσουνε οι νέοι ότι, όπως λέει ο Αισχύλος, σπέρνει ο θεός το κρίμα στους θνητούς όταν συθέμελα το σπιτικό τους να χαλάσει θέλει». Όταν ο θεός θελήσει να εξοντώσει κάποιο σπιτικό φροντίζει να δημιουργηθεί κάποια αιτία. Η λέξη Άτη έχει αμφίδρομη πορεία: από την πλευρά του θεού την αρχική αιτία και από την πλευρά του ανθρώπου το σφάλμα που επισύρει πάνω σ’ αυτόν τη μοίρα του. Ο άνθρωπος ενεργεί σε κατάσταση τύφλωσης, η λέξη Άτη τον οδηγεί κοντά στην αμαρτία.

Pierre-Paul Prudhon-Justice and Divine Vengeance Pursuing Crime

  Στους Πέρσες η Ατη θα είναι η παραπλάνηση στην οποία θα υποπέσει ο Ξέρξης. Ο Χορός θα πει: «Γιατί πρόσχαρη χαϊδεύοντας τον στην αρχή παρασέρνει τον άνθρωπο στην αρχή στα δίχτυα της η Άτη απ’ όπου θνητός να ξεμπλέξει και να ξεφύγει δεν μπορεί».  Στο στίχο 93 του έργου, θα προηγηθεί η δόλια απάτη των θεών: «Γιατί απ’ των θεών το θέλημα η μοίρα κρατά από παλιά και όρισε για τους Πέρσες». Ποιος λοιπόν δύναται, κατά τον Αισχύλο, να αποφύγει την απάτη του θεού; Ο Αγγελιοφόρος γνωρίζει πολύ καλά ότι το στρατό κατέστρεψε κάποιος θεός: «Αλλ’ έτσικάποιος θεός το στρατό μας κατέστρεψε βαραίνοντας τη ζυγαριά μ’ όχι ισόμετρη τύχη.». Η Άτη τελικά θα αποτελέσει ένα αδιαπέραστο τείχος.

  Από την αρχή του έργου θα προσδιοριστεί η παγίδα η οποία έστησαν στους Πέρσες οι θεοί. Εντελώς τρομακτικά θα ακουστεί μια στροφή, που το περιεχόμενο της θα θυμίσει στους θεατές μια καταστροφική δύναμη, τη δολοπλόκα απάτη του θεού, την Άτη, που ξεγελά και παρασύρει τον άνθρωπο στα δίχτυα της. Ο Χορός θα διερωτηθεί: «Τη δολερή απάτη του θεού ποιος θνητός μπορεί να την ξεφύγει; Ποιος που με πόδι γοργό εύκολο κάνει πήδημα;». Η υπερβολική επιτυχία και τα πλούτη των Περσών ίσως ήταν αυτά που προκάλεσαν τη ζηλόφθονη θεότητα που τους οδήγησε στην καταστροφή.

  Η ήττα των Περσών είναι σίγουρα έργο δαιμόνων και θεών όπως γίνεται αντιληπτό από την ανωτέρω σκηνή. Πράγματι οι λύπες των Περσών δεν είναι μέσα στο χρόνο ένα ανήκεστο κακό: διπλασιάζονται ύστερα από μια τέτοια σκηνή, από ένα αίσθημα φρίκης μπροστά στη δύναμη των θεών, αυτή η δύναμη, χωρίς να ενεργεί ποτέ τυχαία, είναι τόσο αυστηρή, ώστε η σκοτεινή συνείδηση της ενοχής ενώνεται στα μάτια μας με τη φύση του ανίσχυρου. Η Άτη οδήγησε τον Ξέρξη στα σύνορα της Ελλάδας, έτσι ο πέρσης βασιλιάς έπραξε Ύβρι και καταστράφηκε.

  Ο Δαρείος καθώς εμφανίζεται στη σκηνή ως φάντασμα, επισημαίνει ότι κάποιος φοβερός θεός τρέλανε τον Ξέρξη. Στο διάλογο του με τη βασίλισσα θα πει: «Έτσι είναι· βέβαια κάποιος θεός του άγγιξε τη σκέψη». Όταν ο άνθρωπος, εν προκειμένω ο Ξέρξης, βιάζεται, τότε ο θεός του δίνει ένα χέρι προς την καταστροφή. Ο Δαρείος ερμηνεύει τα γεγονότα: Η Ύβρις του Ξέρξη που θέλησε να μετατρέψει τη θάλασσα σε ξηρά, δένοντας με αλυσίδες το Βόσπορο, και τόλμησε γεμάτος ασέβεια να επέμβει στο θεϊκό χώρο της φύσης, έφερε την καταστροφή που είχε αναγγελθεί από παλιά με ένα χρησμό. Ο Δαρείος θα αναφέρει ότι: «Αλίμονο ήρθε η των χρησμών η επαλήθευση· στου παιδιού μου την κεφαλή έριξε ο Δίας το τέλος των χρησμών· κι εγώ βέβαια έλεγα πως ύστερα από καιρό πολύ θα τελειώσουν οι θεοί αυτά· αλλ’ όταν κάποιος κι ο ίδιος βιάζεται, βάζει χέρι κι ο θεός». Ο θεός λοιπόν συνδράμει στην καταστροφή του, όποιον είναι έτοιμος για την πτώση του, όπως ο Ξέρξης.

Carl_Rahl_-_Orestes_Pursued_by_the_Furies_(1852).

  Εκτός από τους Πέρσες, η έννοια της Άτης εντοπίζεται και αλλού στο έργο του Αισχύλου. Ενδεικτικά θα αναφερθεί ένα απόσπασμα από τους Επτά επί Θήβας. τους Επτά επί Θήβας, στο στίχο 719 ο Ετεοκλής θα απαντήσει στο Χορό: «Αν σου τα δίνουν οι θεοί, δεν μπορείς να αποφύγεις τα κακά». Κάτι το οποίο σαφώς συνδέεται με την έννοια της Άτης. Από τη μελέτη του έργου διαπιστώνεται ότι όταν ο άνθρωπος πάει στην αμαρτία, δηλαδή, βρίσκει βοηθό το θεό.

  Την Άτη ως έννοια την απαντάμε κυρίως στο έργο Πέρσες, σε πλήρη ανάπτυξη. Ως έννοια η Άτη, επιπλέον, προϋπάρχει της αισχυλικής δραματουργίας. Η Άτη συνδέεται άμεσα με την Ύβρη, είναι η δόλια απάτη ενός θεού, καθώς για κάποια αιτία προκλήθηκε ο φθόνος προς κάποιο άνθρωπο. Ο Αισχύλος πραγματεύεται εκτεταμένα την έννοια της απονομής της θεϊκής δικαιοσύνης μέσα στο έργο του, και η Άτη σ’ αυτήν την πραγμάτευση έχει αυξημένο ρόλο.

 

Βιβλιογραφία:

1)      GILBERT M, Αισχύλος, ο δημιουργός της τραγωδίας, μετάφρ. Β. Μανδηλαρά, εκδ. Καρδαμίτσα, Αθήνα 1993.

2)      Lesky A., Η τραγική ποίηση των αρχαίων Ελλήνων τ.1, από τη γέννηση του είδους μέχρι το Σοφοκλή, μετάφρ. Ν. Χουρμουζιάδη, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα 1987.

3)      Romily D. J., Αρχαία ελληνική τραγωδία, μετάφρ. Ε. Δαμιανού-Χαραλαμποπούλου, εκδ. Καρδαμίτσα, Αθήνα 1990.

4 

5)    Αισχύλος, Πέρσες, μετάφρ. Γ. Μαυρόπουλος, εκδ. Ζήτρος, Θεσσαλονίκη 2007.

6)      Γεωργουσόπουλος Κ., Κλειδιά και κώδικες θεάτρου 2, αρχαίο δράμα, εκδ. Εστία Αθήνα 2002.

7)      Ελλάδα, η ιστορία, ο πολιτισμός, το σύγχρονο κράτος, τ.2, εκδ. Πάπυρος, Αθήνα 2018.

8)      Λεοντοπούλου Π., Η διαλεκτική της θείας και ανθρώπινης βούλησης στον Αισχύλο, Διδακτορική Διατριβή, Αθήνα 2007.

9)      Πλάτων, Πολιτεία, μετάφρ. Ν. Σκουτερόπουλος, εκδ. Πόλις, Αθήνα 2007.

 

 

-Ο Παύλος Παπαδόπουλος γεννήθηκε το 1978 στη Δράμα, μεγάλωσε στις Σέρρες και έζησε στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Από το 1996 εργάζεται στο δημόσιο σε διάφορες διοικητικές θέσεις. Είναι απόφοιτος της Σχολής Αξιωματικών της Ελληνικής Αστυνομίας, της Σχολής Αστυφυλάκων της Αστυνομικής Ακαδημίας, της Σχολής Επιμόρφωσης και μετεκπαίδευσης ΕΛ.ΑΣ., και της Σχολής Ελληνικού Πολιτισμού, του Τμήματος Ανθρωπιστικών. Σπουδών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Μιλάει Αγγλικά και Γερμανικά.

Μεγάλη Ελλάδα και Σικελία

 Η Σικελία και γενικώς η Μεγάλη Ελλάδα ( Magna Grecia) δεν θα είναι, ποτέ, μια ξένη χώρα για τους Έλληνες. Τα ονομαστά της μνημεία, ο γαλανός της ουρανός, το λαμπερό της φως, η Ελληνική της ατμόσφαιρα κάνουν αυτόν τον τόπο ν’ αναβλύζει και να μεταδίδει κάτι πολύ ωραίο και δυνατό, που έχει μείνει εκεί από την Μεγάλη Ελλάδα, ολοζώντανο και ανέπαφο. 

Αυτό ακριβώς είναι που ενέπνευσε τον Γκαίτε, γυρνώντας από το ταξίδι του στην Μεγάλη  Ελλάδα να πει: « η Μεγάλη Ελλάδα με κάνει να ελπίζω στην αναγέννηση μιας ζωής». Στην Nuova Magna Grecia. 

Κι αν la Magna Grecia δεν είναι πια ελληνική, εκεί  απομένουν τ’ αδέλφια μας και θαυμάζονται, σε πολλές πόλεις της, οι περίλαμπροι αρχαίοι ελληνικοί ναοί, θέατρα, έργα τέχνης και πλήθος από ιστορικά γεγονότα και παραδόσεις. Προαιώνιες μνήμες κι αδιάψευστοι μάρτυρες, που βεβαιώνουν, πως η όμορφη Magna Grecia, υπήρξε από τον 8ο μέχρι και τον 3ο αιώνα π.Χ. ένα κομμάτι από την Ελλάδα, πως μιλιόταν, ακόμη σήμερα Ομιλούν, εκεί η ελληνική γλώσσα, πως το διοικούσαν Έλληνες!

 Viva la Nuova Magna Grecia- Νέα Μεγάλη  Ελλάς

Πίνακας Παναγίτσα, του Σπύρου Βασιλείου

 

1974 Αποστολή Νίκη στην Κύπρο

 Στις 21 Ιουλίου 1974 και ενώ εξελισσόταν η εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο, μια μυστική αποστολή ξεκίνησε από την Κρήτη για να μεταφέρει καταδρομείς στο νησί. Στην αποστολή συμμετείχε ως κυβερνήτης αεροσκάφους και ο αντισμήναρχος ε.α. σήμερα Σωτήριος Παπαθανασίου. Σαρανταοκτώ χρόνια μετά μιλά στις Anixnefseis web tv για την αποστολή εκείνη που δεν αναγνώρισε ποτέ η Ελλάδα. Ο κ. Παπαθανασίου μιλά, ακόμη και για το αντιπραξικόπημα του βασιλιά τον οποίο συνόδευσε.

Αφροδίτη και Έρως

 Αφροδίτη και Έρως

400-350 π.χ. ,ανακαλύφθηκε στη Βεγγάζη (Λιβύη) 

 Μουσείο του Λούβρου

Η Ιθάκη του Καβάφη...

 Ιθάκη

Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη,

να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος,

γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις.

Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,

τον θυμωμένο Ποσειδώνα μη φοβάσαι,

τέτοια στον δρόμο σου ποτέ σου δεν θα βρεις,

αν μέν’ η σκέψις σου υψηλή, αν εκλεκτή

συγκίνησις το πνεύμα και το σώμα σου αγγίζει.

Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,

τον άγριο Ποσειδώνα δεν θα συναντήσεις,

αν δεν τους κουβανείς μες στην ψυχή σου,

αν η ψυχή σου δεν τους στήνει εμπρός σου.

Να εύχεσαι νά ναι μακρύς ο δρόμος.

Πολλά τα καλοκαιρινά πρωιά να είναι

που με τι ευχαρίστησι, με τι χαρά

θα μπαίνεις σε λιμένας πρωτοειδωμένους·

να σταματήσεις σ’ εμπορεία Φοινικικά,

και τες καλές πραγμάτειες ν’ αποκτήσεις,

σεντέφια και κοράλλια, κεχριμπάρια κ’ έβενους,

και ηδονικά μυρωδικά κάθε λογής,

όσο μπορείς πιο άφθονα ηδονικά μυρωδικά·

σε πόλεις Aιγυπτιακές πολλές να πας,

να μάθεις και να μάθεις απ’ τους σπουδασμένους.

Πάντα στον νου σου νάχεις την Ιθάκη.

Το φθάσιμον εκεί είν’ ο προορισμός σου.

Aλλά μη βιάζεις το ταξείδι διόλου.

Καλλίτερα χρόνια πολλά να διαρκέσει·

και γέρος πια ν’ αράξεις στο νησί,

πλούσιος με όσα κέρδισες στον δρόμο,

μη προσδοκώντας πλούτη να σε δώσει η Ιθάκη.

Η Ιθάκη σ’ έδωσε τ’ ωραίο ταξείδι.

Χωρίς αυτήν δεν θά βγαινες στον δρόμο.

Άλλα δεν έχει να σε δώσει πια.

Κι αν πτωχική την βρεις, η Ιθάκη δεν σε γέλασε.

Έτσι σοφός που έγινες, με τόση πείρα, 

ήδη θα το κατάλαβες η Ιθάκες τι σημαίνουν.

Εγκλήματα κομμουνιστών

 ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΩΝ

Τρεις φωτογραφίες και σχετικό βίντεο που δείχνουν τον Στρ\τη Ιωάννη Σκουληκάρη κατά την διάρκεια της νοσηλείας του στο <<404 Στρατιωτικό Νοσοκομείο>> το 1947, ο οποίος κατά την διάρκεια της στρ\κης του θητείας αιχμαλωτίστηκε την 21-06-1949 στην περιοχή των Αγράφων ο ίδιος και η διμοιρία του, από συμμορίτες του ‘’Δ.Σ.Ε.’’ υπό την ηγεσία του Καπετάν Γιώτη (ο μετέπειτα το 1974 Γ.Γ. του Κ.Κ.Ε. Χαρίλαος Φλωράκης), και ο οποίος Στρ\της Ιωάννης Σκουληκάρης υπέστη μεσαιωνικά βασανιστήρια καθώς αρνήθηκε να ενταχθεί στον ‘’Δ.Σ.Ε.’’, κόβοντάς του τα αυτιά την μύτη, μαχαιρώνοντας τον στο λαιμό και στο στήθος, και στο τέλος δίνοντας του και την χαριστική βολή με τσεκούρι, και αφού θεώρησαν οι βασανιστές του πως είχε πεθάνει τον άφησαν άταφο εκτεθειμένο στο χώρο του μαρτυρίου όπως και τους υπόλοιπους συναδέλφους του. Για καλή του τύχη περίπολος των Λ.Ο.Κ. που είχε ενημερωθεί για δράση των κομμουνιστοσυμμοριτών στην γύρω περιοχή βρήκε τόσο τον ίδιο όσο και τους νεκρούς συντρόφους του, όπου διαπιστώθηκε να είναι ο μόνος επιζών και ημιθανής, όπου και μεταφέρθηκε άμεσα στην Αθήνα και τελικά διασώθηκε χάρις τις υπεράνθρωπες προσπάθειες των στρ\κων ιατρών και νοσηλευτών (οι πρωτότυπες φωτογραφίες είναι δωρεά του αξκου ε.α. κ.Φ.Γ.,και για ευνόητους λόγους το ονοματεπώνυμο κατόπιν επιθυμίας του δωρητή δεν εμφανίζεται)

Στο παρακάτω ''link'' μπορείτε να δείτε σε βίντεο τον στρ\τη στο νοσοκομείο όπου νοσηλεύονταν, και την συνέντευξη που έδωσε, όπου όμως ο ήχος κατά την δεκαετία του 1980 αφαιρέθηκε.

https://archive.ert.gr/47547/...

Ο Τάσος Ισαάκ εν έτει 1990...

 "Το 1990, ο 18χρονος Τάσος Ισαάκ από το Παραλίμνι υπηρετούσε τη στρατιωτική του θητεία σε φυλάκιο μονάδας Πεζικού στη Δερύνεια.

Ενώ έκανε σκοπιά, οι κατοχικοί στρατιώτες από το απέναντι φυλάκιο άρχισαν να τον βρίζουν και να τον πειράζουν κάνοντας αισχρές χειρονομίες. Ο Τάσος δεν είπε τίποτε σε κανέναν. Τα ξημερώματα της επόμενης ημέρας αποφάσισε να μπει στην τουρκοκρατούμενη ζώνη, ημίγυμνος έχοντας μαζί του ένα μαχαίρι και να αφαιρέσει την τουρκική σημαία από το κατοχικό φυλάκιο. Το επόμενο πρωί έκαψε την τουρκική σημαία, γιουχαϊζοντας προς την κατεχόμενη πλευρά.

Το περιστατικό προκάλεσε πρόβλημα στα Ηνωμένα Έθνη και ο διοικητής του οργισμένος ανέφερε πως θα τον στείλει στρατοδικείο. «Εσύ δεν θα με στείλεις γιατί είσαι Κρητικός», του απάντησε ο νεαρός στρατιώτης και ο διοικητής στρεφόμενος προς άλλους αξιωματικούς είπε: «αν είχα χίλιους σαν και δαύτον. Τέτοιους άντρες θέλω. Είσαι δυνατός και παλικάρι, 30 Τάσους να είχε η Κύπρος, δεν θα τολμούσε να πατήσει ούτε ένας Τούρκος σε τούτο το νησί»…."

Πηγή ΕΟΚΑ 1955-59

Οι Ερινύες στην αισχυλική δραματουργία. Γράφει ο Παύλος Παπαδόπουλος

  Οι Ερινύες αποτελούσαν τρομακτικές θεότητες στο πλαίσιο της αρχαίας ελληνικής θρησκείας. Στη δημιουργία του Αισχύλου έγινε χρήση των Ερινυών  κατά την ανάγνωση των έργων του. Θα εξετάσουμε, μέσα από τα σωζόμενα έργα τις αντιλήψεις των αρχαίων Ελλήνων  για τις Ερινύες και την εξέλιξη τους, στη σκέψη των πολιτών τις κλασικής εποχής, υπό το πρίσμα του αισχυλικού έργου.

Orestes Pursued by the Furies by William-Adolphe Bouguereau (1862) (Οι Ερινύες πλήττουν τον Ορέστη)

  Οι Ερινύες αντιπροσωπεύουν μια παλιά θεϊκή τάξη πραγμάτων, ενώ οι νέοι (ο Απόλλων και η Αθηνά) θεοί με απανταχού ακουγόμενο το Δία επικεφαλής, εκπροσωπούν το παθεί μαθώς. Πρόκειται για χθόνιες θεότητες, το διατυπώνουν οι ίδιες στις Ευμένιδες: «Κι ακόμη μου μένει η παλιά τιμή και δε μου λείπουν οι τιμές, μόλο που κάτω από τη γη έχω τη θέση μου και στο σκοτάδι το ανήλιαγο». Εξευμενίζονται τελικά με το τέλος της τριλογίας Ορέστειας από την Αθηνά και γίνονται ευεργετικές για τη γη.

  Στις Ευμένιδες, οι Ερινύες διώκονται από το ιερό ως εκτρώματα του Κάτω κόσμου, από τον ιερέα.  Ο ιερέας θα πει γεμάτος φρίκη: άραγε ακούτε ποια γιορτή στέργεται, έχετε γίνει μισητές από τους θεούς. Και όλος ο τρόπος της μορφής σας δείχνει αυτό. Σε αιματορούφηχτη λιονταριού σπηλιά είναι σωστό τέτοιες μορφές να κατοικούν κι όχι κοντά σε τέτοια μαντεία το μόλυσμα σας να τρίβεται». Πρωτύτερα ο ιερέας απαγορεύσει στις Ερινύες να εισέλθουν στο ιερό: «Έξω σας διατάζω γρήγορα από το ναό αυτό! Τραβάτε, πάρε τε πόδι από το μαντικό άδυτο, μήπως δεχτείς κάποιο λευκόφτερο φτερωτό φίδι ξεκινημένο από το χρυσόδετο τόξο μου και ξεράσεις πόνο από τα πνευμόνια σου, μαύρο αφρό από το πηχτό αίμα που ρούφηξες».

  Στο ίδιο έργο του Αισχύλου μπορεί κανείς να παρατηρήσει και μια περιφρόνηση των χθόνιων δυνάμεων, ο ποιητής βάζει λοιπόν τον Απόλλωνα να απευθύνεται σ’ εκείνες λέγοντας: «δεν είστε κατάλληλες να έρθεται στο ναό αυτο». Οι ολύμπιοι θεοί επίσης δείχνουν να έχουν πρόθεση να καταλύσουν το δίκαιο της εκδίκησης, που οι Ερινύες αντιπροσωπεύουν. Ο Απόλλωνας θα ξεκαθαρίσει ότι: «Διότι η κλίνη που ορίζεται για ένα αντρόγυνο είναι απ’ τον όρκο πιο μεγάλη, καθώς η Δίκη τη φρουρεί. Αν λοιπόν ο ένας τον άλλον σκοτώνει είσαι χαλαρή, δεν αφήνεις να κυνηγιούνται και δεν οργίζεσαι μ’ αυτούς. Λέω πως άδικα συ τον Ορέστη κυνηγάς».

  Στην Ορέστεια η πατρική κατάρα θα προέλθει από την ασέβεια στο θέλημα των θεών και ειδικότερα σε μία θεϊκή εντολή του Απόλλωνα. Η έχθρα του Απόλλωνα προέκυψε από την ανυπακοή του Λάιου να τεκνοποιήσει. Στους Επτά επί Θήβας ο Ετεοκλής θα το πει ρητά: «Αλίμονο πατέρα μου κατάρες που τώρα πραγματώνονται! Ωστόσο δεν ταιριάζει να κλαίω μήπως θρήνος πιο αβάσταχτος ακόμη γεννηθεί.»  Την κατάρα την εκστόμισε ο Οιδίποδας: «Και για τα παιδιά του οργισμένος και για την παλιά ανατροφή τους, ξεστόμισε, αλίμονο, πικρόγλωσσες κατάρες, με το σίδερο στο χέρι κάποτε να μοιράσουν την περιουσία του· και τώρα τρέμω μήπως η γοργόποδη Ερινύα φέρει σε αυτές τέλος».

  Οι Ερινύες, όπως θα γίνει αντιληπτό, θα αποτελέσουν καταλύτες προκειμένου να υλοποιηθεί η κατάρα και να επιβληθεί η θεϊκή τιμωρία. Ο Ετεοκλής, στους Επτά επί Θήβας δε θα αποφύγει τη μάχη όπως θα τον συμβουλέψει ο Χορός, είναι, όπως προαναφέρθηκε καταραμένος επειδή ανήκει στη γενιά του Οιδίποδα: «Αλίμονο πατέρα μου κατάρες που τώρα πραγματώνονται». Ο αγγελιοφόρος θα αναγγείλει: «Ο άρχοντας Απόλλωνας, στο γένος του Οιδίποδα θέλοντας να δώσει κακό τέλος στις αστοχασιές του Λάιου».   Ο θάνατος του Ετεοκλή και του Πολυνίκη θα σβήσει την κατάρα. Σχετικά με την κατάληξη τους και τη σωτηρία της πόλης ο αγγελιοφόρος θα το πει ξεκάθαρα: «Η πόλη μας έχει σωθεί· όμως των συνοδοιπόρων αρχόντων της…. το αίμα έχει πιει η γη με τον αλληλοσκοτωμό τους». Με αυτό το επεισόδιο η εκδίκηση του Απόλλωνα έχει ολοκληρωθεί, και η γενιά που καταράστηκε ο θεός έχει εξαφανιστεί.

  Κύρια έννοια, επομένως, του έργου στους Επτά επί Θήβας θα είναι η Ερινύα, η κατάρα δηλαδή, που έφερε την αλληλοκτονία των δύο αδερφών. Αυτή η κατάρα όπως μαθαίνουμε από το στίχο 742 γεννήθηκε από μια παλιά αδυσώπητη τιμωρία για κάποιο ανεξόφλητο εκπρόθεσμο χρέος, που τώρα πια αγγίζει το τρίτο μέλος. Η κατάρα αυτή υπήρχε στο βασιλικό οίκο των θεών.

  Στις Ευμένιδες οι Ερινύες δε δέχονται τους καθαρμούς και συνεχίζουν να καταδιώκουν τον Ορέστη. Προκύπτει ανάμιξη καλού και κακού στην έννοια της Δίκης.  Ο ποιητής δίνει μια αμφισημία στο έργο : «Διότι τα παλιά κρίματα προς αυτές τον οδηγούν και σιωπηλή η συμφορά όσο και αν φωνάζει δυνατά. Η Δίκη έχει διπλή έννοια. Είναι η δίκη που έρχεται ως σύμμαχος για φίλους (στίχ. 497: Τους γονείς τους από δω και μπρος)  και η δίκη τιμωρός (στίχ. 498: Από φονικά παιδιών περιμένουν), όπως ακριβώς αναφέρθηκε ο Ορέστης στην επίκληση που έκανε στον πατέρα του αμέσως μετά τον Κόμμο.

  Οι Ερινύες αναφέρονται και στον Προμηθέα Δεσμώτη, καθώς η μοίρα θα τεθεί ανώτερη από το Δία μαζί με τις Ερινύες. Θα πει ο Προμηθέας στο Χορό των Ωκεανίδων: Αι τρίμορφοι μοίραι και αι μνήμονες Ερινύες» Στο διάλογο του Προμηθέα με την κορυφαία του Χορού, διαπιστώνεται ότι στην αυθαίρετη βούληση του Δία αντιπαραβάλλονται οι Μοίρες και οι Ερινύες.

  Εν κατακλείδι οι Ερινύες θεωρούνταν χθόνιες θεότητες που αντιπροσώπευαν το αρχέγονο δίκαιο της εκδίκησης. Οι τερατόμορφες αυτές θεότητες καταλύθηκαν και εξευμενίστηκαν από τους νέους ολύμπιους θεούς. Οι Ερινύες διαδραμάτισαν καταλυτικό ρόλο στο ποιητικό έργο του Αισχύλου και ειδικά στην τριλογία Ορέστεια.

 

Πηγές:

Αισχύλος, Επτά επί Θήβας, μετάφρ. Γ. Μαυρόπουλος, εκδ. Ζήτρος, Θεσσαλονίκη 2007.

Αισχύλος, Ευμένιδες,  μετάφρ. Γ. Μαυρόπουλος, εκδ. Ζήτρος, Θεσσαλονίκη 2007.

Αισχύλος, Προμηθέας Δεσμώτης, μετάφρ. Α. Τζιροπούλου-Ευσταθίου, εκδ. Γεωργιάδη, Αθήνα 2001.

Γεωργουσόπουλος Κ., Κλειδιά και κώδικες θεάτρου 2, αρχαίο δράμα, εκδ. Εστία Αθήνα 2002.

Μηνιώτη Ν., Γυναικεία πρόσωπα και χοροί στους Χοηφόρους του Αισχύλου, στην Ηλέκτρα του Σοφοκλή και στην Ηλέκτρα του Ευριπίδη, Μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία, Πάτρα 2009.

Lesky A., Η τραγική ποίηση των αρχαίων Ελλήνων τ.1, από τη γέννηση του είδους μέχρι το Σοφοκλή, μετάφρ. Ν. Χουρμουζιάδη, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα 1987.

-Ο Παύλος Παπαδόπουλος γεννήθηκε το 1978 στη Δράμα, μεγάλωσε στις Σέρρες και έζησε στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Από το 1996 εργάζεται στο δημόσιο σε διάφορες διοικητικές θέσεις. Είναι απόφοιτος της Σχολής Αξιωματικών της Ελληνικής Αστυνομίας, της Σχολής Αστυφυλάκων της Αστυνομικής Ακαδημίας, της Σχολής Επιμόρφωσης και μετεκπαίδευσης ΕΛ.ΑΣ., και της Σχολής Ελληνικού Πολιτισμού, του Τμήματος Ανθρωπιστικών. Σπουδών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Μιλάει Αγγλικά και Γερμανικά.