Ο μακεδονικός χώρος καθοριζόταν στην αρχαιότητα, όπως συμβαίνει και σήμερα,
από τα μεγάλα ποτάμια που τον διαρρέουν. Τα ποτάμια αυτά έχοντας συνήθως
προσανατολισμό Β-Ν κατέληγαν στο βόρειο Αιγαίο, διαμορφώνοντας στο διάβα τους το
τοπίο, αρδεύοντας τις αγροτικές εκτάσεις, λιπαίνοντας με τα φερτά τους υλικά τις πεδιάδες,
δημιουργώντας πλούσιους ψαρότοπους, ξεβγάζοντας μερικές φορές ακόμη και ψήγματα
πολύτιμων μετάλλων. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι κατά μήκος των μεγάλων αλλά και
μικρότερων ποταμών ιδρύθηκαν κατά καιρούς σημαντικοί οικισμοί των αρχαίων Μακεδόνων
και των άλλων φύλων της περιοχής. Η σημασία τους δε για τη ζωή και την ιδεολογία των
ντόπιων φαίνεται από το γεγονός ότι μερικοί θεοποιήθηκαν ή – σπανιότερα – εμφανίζονται
σε τοπικές γενεαλογίες και αιτιολογικούς μύθους. Η φήμη βέβαια ορισμένων από αυτούς
ξεπέρασε τα στενά τοπικά όρια και έτσι συμπεριλήφθηκαν επίσης σε ευρύτερα γνωστούς,
πανελληνίως διαδεδομένους μύθους. Τέτοιοι ποταμοί είναι ο Αξιός, που ήδη στον Όμηρο
μνημονεύεται ως ένας παιονικός ποταμός, πατέρας του επώνυμου των Πελαγόνων ήρωα και
παππούς του Παίονα πολέμαρχου Αστεροπαίου, ή ο Στρυμών, που θεωρείται ως ένας από
τους γιους του του Ωκεανού και γεννήτορας ηρώων με ευδιάκριτη θρακική ιθαγένεια, όπως
είναι ο Ρήσος. Αντίθετα, από τους μεγάλους ποταμούς της μακεδονικής επικράτειας μόνο ο
Αλιάκμων θα συνδεθεί κάπως στενότερα με τους Μακεδόνες, ώστε εμφανίζεται με την
σωτήρια παρέμβασή του στον ιδρυτικό μύθο του μακεδονικού βασιλείου.
Σε κάποιες πηγές αναφέρονται και ορισμένοι μικρότεροι ποταμοί, όπως ο Όλγανος
που κατάγεται από τον επώνυμο ήρωα των Μακεδόνων ή ο Λουδίας που κάποτε θεωρούνταν
το προς βορράν και ανατολάς όριο του μακεδονικού κράτους. Με τον μύθο του Ορφέα στην
Πιερία συνδέονται δύο γειτονικά ποτάμια, ο Συς στα Λείβηθρα και ο Βαφύρας στο Δίον.
Γενικότερα μέσα στους μύθους οι μακεδονικοί ποταμοί μπορεί να έχουν τις εξής λειτουργίες:
α. συγγενείς επωνύμων ηρώων
β. θεοί - σωτήρες
γ. γενεσιουργά και αιτιολογικά στοιχεία της τοπικής γεωγραφίας, ιστορίας
και λατρείας.
Πηγή: ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΑΛΛΙΟΣ
ΜΥΘΟΣ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ
Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
Διδακτορική Διατριβή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου