Λίγα λόγια για το γερμανικό μπάσκετ 🏀

 Λίγο πριν ξεκινήσει ο μεγάλος τελικός του Μίλτου, ας γράψω αυτό για να μείνει στα "πρακτικά". Αν κάποιοι πίστευαν πως οι Γερμανοί θα φτάσουν στην ζώνη των μεταλλίων στους Ολυμπιακούς Αγώνες το 2024, δεν ήταν άλλοι πάρα οι ίδιοι οι Γερμανοί. Πάμε όμως πίσω στον χρόνο...

Το 2005 ο Γιαν Πόμερ αναλαμβάνει ως διευθύνων σύμβουλος της Μπουντεσλίγκα με πενταετή θεητεία, ανανεώσιμη. Ο κυρίος Πόμερ δεν είναι μπασκετμπολίστας των 70s ή 80s που παίρνει την θέση τιμητικά για την προσφορά του στο άθλημα. Δεν είναι καν προπονητής. Η μόνη του επαφή με την σπυριάρα είναι ως έφηβος στο Όλντενμπουργκ. Είναι ένας νομικός που ξεκινάει ως ασκούμενος σε δικηγορικό γραφείο στην Κολωνία και έπειτα στην Μπομπ Μπόμπλιτς, εταιρία που ειδικεύεται στην παροχή νομικών συμβουλών, διαφήμισης και εκπροσώπησης πελατών (πλέον έχει ενταχθεί στον διεθνή κολοσσό της Όμνικομ Γκρουπ). Στην επανεκλογή του το 2010, θέτει τον φιλόδοξο στόχο πως η Μπουντεσλίγκα το 2020 θα είναι το καλύτερο πρωτάθλημα στην Ευρώπη.

Κάποιοι γέλασαν. Κάποιοι δεν τον άκουσαν καν. Στην Ελλάδα θα ζούσαμε ακόμα για λίγο καιρό μέσα στην φούσκα. Ο Ολυμπιακός με το πιο ακριβό ρόστερ της ιστορίας του με Κλέιζα, Τσιλντρες, Μίλος και δεν συμμαζεύεται. Ο Παναθηναϊκός στο "μεθύσι" του 2009 με ένα επίσης ακριβότατο ρόστερ. Ο Μίνωας Κυριακού να ρίχνει χρήματα στον ... Πανελλήνιο (WTF?) και με τον Ζούρο να τον φτάνει στο Φ4 του EuroCup. Το Μαρούσι (WTF? x2) να παίζει Ευρωλίγκα και στο All-Star Game ο Σχορτσανίτης να πετυχαίνει τρίποντο (WTF? x3) από το logo. Λίγο καιρό νωρίτερα, η γενιά των 90άρηδων, η τελευταία ποιοτική γενιά του ελληνικού μπάσκετ παίρνει Ευρωπαϊκό στην Ρόδο με Λεωνίδα Κασσελάκη με sleeve (ξεμένω από WTF? χαχα) και φτάνει στην 2η θέση του κόσμου στο Παγκόσμιο Εφήβων στην Νέα Ζηλανδία. Αχ. Ωραίες εποχές. 

Η Μπουντεσλίγκα έφτασε από το 2010 στο 2019 να έχει αύξηση στα έσοδα της κατά 71 εκατομμμύρια €. Ο λόγος; Η διαφήμιση. Οι ομάδες δημιουργούν περίπου το 70% των εσόδων τους μόνο από διαφημίσεις. Το συνδρομητικό κανάλι της Magenta Sport σίγουρα έχει έναν ρόλο αλλά σίγουρα έπαιξε ρόλο και η είσοδος της Μπάγερν Μονάχου που εκτόξευσε την θεαματικότητα του πρωταθλήματος. Ένας κολοσσός όπως η Μπάγερν πάντα τραβάει κόσμο να την δει, όπως εδώ θα τραβήξει περισσότερο ένα τηλεοπτικό πακέτο που έχει Ολυμπιακό και Παναθηναϊκό μέσα. Το Magenta Sport παρέχει κάλυψη και μέσω Internet ενώ μπορεί να το αποκτήσει ο οποιοσδήποτε, ανεξάρτητα αν ζει στην Γερμανία ή όχι, γεγονός που ενισχύει και το viewership του πρωταθλήματος. 

Είπαμε το πρωί για γεμάτα γήπεδα. Πράγματι, το 85% των θέσεων στα γήπεδα είναι γεμάτες ενώ ακόμα κι αν βγάλουμε την μεγάλη Μερσέντες Μπενζ Αρένα της Άλμπα, το ποσοστό ξεπερνάει το 90%. Σε μια λίγκα που μπορεί να την δει όποιος θέλει, με καλό τηλεοπτικό πακέτο και κυρίως γεμάτα γήπεδα που δημιουργούν επιπλέον έσοδα, η οικονομική μεγέθυνση είναι δεδομένη. Επίσης, οι γερμανικές ομάδες είναι αρκετά ενεργές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τους και στο όλο interraction με την βάση των οπαδών τους. Λέγαμε στην καραντίνα για το πως η Άλμπα Βερολίνου έφτιανχε "δεματάκια" για τους οπαδούς της με μπύρες, φαγητό και καλούδια για να δουν τους αγώνες της ομάδας τους ή τα πούλμαν που ναύλωνε για τους οπαδούς της για να κάνουν το ταξίδι στο F8 του Κυπέλλου, η Μπάγερν Μονάχου που έστηνε γιγαντοοθόνες για να δουν τα ματς της οι φίλοι της στο Μόναχο. Πολλές ομάδες έχουν δικό τους podcast το οποίο μιλάνε οι παίκτες της ομάδας ή μέλη του σταφ. Στην εποχή της άμεσης πληροφόρησης και της κυριαρχίας των social media, όταν εδώ πολλές ομάδες δεν έχουν καν ή τα χρησιμοποιούν σπάνια, είναι πολύ σημαντικό να παίρνεις αυτό το engagement που έχουν αυτά τα μέσα και σε κάνουν γνωστό κι εκτός των στενών σου γεωγραφικών ορίων. 

Το πιο σημαντικό όμως είναι η αγωνιστική άνοδος και η δημιουργία γηγενών παικτών. Οι γερμανικές ομάδες όπως οι αγγλικές ομάδες στο ποδόσφαιρο, δημιούργησαν και είχαν την ελευθερία να δημιουργήσουν δεσμούς με τοπικές ομάδες μικρότερης κατηγορίας και να δίνουν παίκτες με αμφίδρομα συμβόλαια. Ο Αντρέας Ομπστ ξεκίνησε μεν από την Μπάμπεργκ αλλά έπαιζε παράλληλα στην Μπράουναχ, στην Προ Α. Ο Φραντς Βάγκνερ έπαιζε βασικός και στην Άλμπα Βερολίνου στα 18 του στο EuroCup και στην Λοκ Μπερνάου στην Προ Β. O Σρέντερ ξεκίνησε να παίζει και στην θυγατρική της Μπράουνσβαιγκ μαζί με την πρώτη ομάδα. Ο "Ογκουνσότο" Ισάακ Μπόνγκα έπαιρνε χρόνο παράλληλα και στην μεγάλη ομάδα της Σκάιλαινερς και στην μικρή της. Για να επιτευχθεί ο στόχος του "καλύτερου πρωταθλήματος στην Ευρώπη" το 2010 ξεκίνησε το πρωτάθλημα νέων (η Jugend Basketball Bundesliga - JBBL) για παίκτες κάτω των 16 ετών. Όλοι οι NBAers των Γερμανών έχουν παίξει στην JBBL. Παράλληλα, ξεκίνησε και η αντίστοιχη πρωτοβουλία για τις νεαρές Γερμανίδες, η WBBL (Weibliche Nachwuchs Basketball Bundesliga). 

Τα σχολικά προγράμματα της ALBA που έχουμε πει τόσες και τόσες φορές, τα υιοθέτησαν κι άλλοι. Οι ομάδες δεν παίρνουν σβάρνα το κρατίδιο τους για να βρουν τον παικταρά αλλά ξεκινάνε από το σχολείο. Εκεί ειδικοί προπονητές παράλληλα με το σχολικό συγκρότημα κάνουν δράσεις γύρω από το μπάσκετ, τους φέρνουν σε επαφή με αυτό και κάτι που ξεκινάει σιγά σιγά ως παιχνίδι, γίνεται αθλητισμός και μετά πρωταθλητισμός. Εδώ ακόμα τους ψάχνουμε με το ντουφέκι και σε επίπεδο τοπικών κατηγοριών. 

Η Μπουντσελίγκα όχι, δεν είναι εν τέλει το κορυφαίο πρωτάθλημα στην Ευρώπη μετά το NBA. Αυτή είναι η Ισπανία που μας προσπέρασε μετά τα μισά του 2000. Είναι ενδεχομένως 2η ή 3η, εξαρτάται που βάζει κανείς την Τουρκία και την Ιταλία.  Όμως οι επιτυχίες της Εθνικής τους ομάδας και οι βάσεις για αυτές, τέθηκαν από νωρίς. Όταν είδαν πως το ηλιοβασίλεμα φτάνει στα γένια του Νοβίτσκι και έπρεπε να δημιουργήσουν την επόμενη γενιά μπασκετμπολιστών. Μια γενιά που δεν θα έπαιζε με τον μεγάλο Γερμανό, αλλά θα έπαιζε για αυτόν και την παρακαταθήκη που αυτός άφηνε στο γερμανικό μπάσκετ.

οὐκ ἂν λάβοις παρὰ τοῦ μὴ ἔχοντος…

 Στους Νεκρικούς διαλόγους ο Λουκιανός παρουσιάζει τριάντα συζητήσεις γνωστών προσωπικοτήτων που βρίσκονται πια στον Άδη με βασικό θέμα  το πρόσκαιρο της γήινης ευτυχίας και του γεγονότος ότι οι νεκροί είναι όλοι ίσοι στον Κάτω κόσμο...Ο διάλογος μεταξύ του πορθμέα του Κάτω κόσμου, Χάρωνα με τον κυνικό φιλόσοφο Μένιππο, ο οποίος έζησε μέχρι τον θάνατό του σύμφωνα με τη φύση, την εγκράτεια και την άρνηση καθιερωμένων κοινωνικών αξιών, όπως είναι ο πλούτος, η δόξα, κ.ά..και ως εκ τούτου δεν έχει ούτε τον οβολό που σύμφωνα με το έθιμο τοποθετούσαν στο στόμα του νεκρού ως αμοιβή του Χάρωνα…η στιχομυθία που αναπτύσσεται μεταξύ τους είναι αποκαλυπτική αφού ο Μένιππος λέει στον Χάρωνα όταν του ζητά το αντίτιμο για να τον εισαγάγει στον Άδη «οὐκ ἂν λάβοις παρὰ τοῦ μὴ ἔχοντος!» (ΛΟΥΚΙΑΝΟΣ231. – Νεκρικοὶ διάλογοι (2). Στη συνέχεια ο Χάρωνας ανένδοτος θυμώνει και αρχίζει να τον απειλεί…Ο Μένιππος του λέει πως η μόνη λύση είναι να ζητήσει τα ναύλα από τον μεταφορέα του τον Ερμή ή να τον στείλει πίσω στην άλλη όχθη, δηλαδή στη ζωή…Ο Χάρωνας σε αδιέξοδο παραπονιέται στον Ερμή λέγοντας του «Βρε Ερμή, από πού μας τον έφερες αυτόν τον σκύλο; Τι λόγια έλεγε στο ταξίδι! Κορόιδευε και περιγελούσε όλους τους επιβάτες, κι ήταν ο μόνος που τραγουδούσε όταν εκείνοι έκλαιγαν!» κι ο Ερμής του απαντά 

«Μα δεν ξέρεις, Χάρων, ποιον κουβάλησες με τη βάρκα σου; Έναν άνθρωπο αληθινά ελεύθερο...!»…(μετάφραση Π. Μουλλάς)

Αττική λήκυθος λευκού βάθους που αποδίδεται στον Ζωγράφο του Sabouroff του 450 π.Χ. με τον Ερμή Ψυχοπομπό, τον Χάρωνα και τον νεκρό. Metropolitan Muse

ΥΓ. ίδιο στιγμιότυπο απεικονίζεται σε λευκές ληκύθους και στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσε

οum.είο

!!!!!

 

Ο Χένρικ Νίλσεν.

 10-7-1987. Ο Χένρικ Νίλσεν υπογράφει συμβόλαιο τριών ετών με την ΑΕΚ. Ο Δανός ήρθε στην Ελλάδα τρεις μέρες πριν και αφού πέρασε από ιατρικές αλλά και από γυμναστικές εξετάσεις έγινε και με τη βούλα παίκτης του δικεφάλου. 

Προς τα τέλη Ιουνίου ο Βεσελίνοβιτς ανέλαβε την τεχνική ηγεσία, αρχές του μήνα ταξίδεψε στη Δανία για να δει από κοντά μεταγραφικούς στόχους καλούς και φθηνούς, σε ένα αγώνα Β κατηγορίας τον εντυπωσίασε ο φορ της Β93 Κοπεγχάγης. Ο Νίλσεν, μετά τις υπογραφές, αφού δήλωσε χαρούμενος για τη μεταγραφή είπε πως αν βάλει 12-13 γκολ θα είναι αποτυχημένος, καρφώνοντας κατά κάποιο τρόπο τον προκάτοχο του Σάντμπεργκ, ο οποίος σημείωσε 14 γκολ την προηγούμενη σαιζόν και η ΑΕΚ δεν του ανανέωσε το συμβόλαιο με αποτέλεσμα να υπογράψει στον Ολυμπιακό. Ο Χένρικ τα προηγούμενα τρία χρόνια έπαιζε στη Β93 Κοπεγχάγη στη δεύτερη κατηγορία, την πρώτη χρονιά σημείωσε 8 γκολ σε 13 εμφανίσεις, τη δεύτερη αναδείχθηκε πρώτος σκόρερ με 17 γκολ ενώ για το Δανέζικο πρωτάθλημα υπήρχε ακόμη δράση και μέχρι που μετακόμισε στην ΑΕΚ σε 14 ματς πανηγύρισε 10 φορές. 

Ο Νίλσεν υπόγραψε για τρία χρόνια (δυο συν ένα), με ένα ποσό κοντά στα 30 εκατομμύρια δραχμές, ωστόσο δεν τέλειωσε το συμβόλαιο του. Την πρώτη χρονιά αναδείχθηκε πρώτος σκόρερ του πρωταθλήματος με 21 γκολ, σε μια δύσκολη σαιζόν για την ένωση. Την επόμενη, με τον Μπάγεβιτς στον πάγκο, σε δέκα ματς σημείωσε 5 τέρματα, τον Δεκέμβριο όμως του 1988 ο Γιδόπουλος τον πούλησε στον Ηρακλή, ο Δανός δεν είχε τη συμπάθεια του Μπάγεβιτς ενώ από τη διοίκηση έβγαινε προς τα έξω η κακή έξω γηπεδική του ζωή.

 Η ΑΕΚ είχε το δικαίωμα να έχει στις τάξεις της τρεις ξένους παίκτες, ήταν η πρώτη χρονιά που επετράπη κάτι τέτοιο, σε ένα αγώνα με τον Απόλλωνα, που η ένωση δυσκολεύτηκε, ο Ντούσαν τον πέρασε σαν αλλαγή και με δυο δικά του γκολ η ΑΕΚ πήρε τους βαθμούς της νίκης, ήταν ο πρώτος αγώνας που η ένωση έπαιξε με τρεις ξένους (Οκόνσκι, Σαβέβσκι, Νίλσεν) λίγες μέρες πριν φορέσει τη φανέλα του Ηρακλή.

05-07-1946. ""Το Πρώτο Μπικίνι.''''

  Το ένδυμα που χωρίζεται σε δύο μέρη, καλύπτοντας το στήθος πάνω και την μέση με τους γλουτούς κάτω είναι γνωστό από την αρχαιότητα με ανάλογα ενδύματα να συναντάμε σε απεικονίσεις αθλητριών σε αρχαιοελληνικές καλλιτεχνίες και τοιχογραφίες.

Από τις αρχές του 1900 οι γυναίκες απέκτησαν το δικαίωμα να διασκεδάσουν στις δημόσιες παραλίες. Όμως ήταν αδιανόητο να αφήσουν γυμνό το δέρμα τους. Φορούσαν μακριές φούστες και παντελόνια που κάλυπταν τους αστραγάλους. Η πρώτη που τόλμησε να πάει κόντρα στην εποχή, ήταν η κολυμβήτρια και πρωταγωνίστρια του βωβού κινηματογράφου, Annette Kellerman. Επαναστάτησε φορώντας στενό, ολόσωμο μαγιό. Τράβηξε την προσοχή και συνελήφθη. Χάρη στο θάρρος της, οι κανόνες χαλάρωσαν και μέχρι το 1915 οι γυναίκες όλου του κόσμου ντύνονταν στην θάλασσα όπως κι εκείνη.

Όσο περνούσαν τα χρόνια, τόσο λιγότερο αυστηροί γίνονταν οι κανόνες. Έτσι στις 5 Ιουλίου του 1946 ο Γάλλος σχεδιαστής μόδας Λουί Ρεάρ (Louis Réard), παρουσίασε σε υπαίθρια επίδειξη μόδας στο Παρίσι το τολμηρό νέο μαγιό. Ονομάστηκε έτσι από την Ατόλη Μπικίνι στα νησιά Μάρσαλ του Ειρηνικού, όπου έγιναν οι πρώτες δοκιμές ατομικής βόμβας, με τις εκρήξεις των οποίων παρομοιάστηκε η έκρηξη ενθουσιασμού που προκλήθηκε στον ανδρικό πληθυσμό από τη δημιουργία του νέου μαγιό.

Ο σχεδιαστής Jacques Heim είχε δημιουργήσει πρώτος δυο μήνες πριν παρόμοιο μαγιό που το ονόμασε ''Atom'' από το Άτομο της Φυσικής γιατί ήταν το μικρότερο μαγιό του κόσμου. Όμως επικράτησε το όνομα ''Bikini''. Hταν ότι πιο αποκαλυπτικό είχε κυκλοφορήσει κι άλλαξε τον κόσμο της μόδας για πάντα. Καμία Γαλλίδα δε δεχόταν να φωτογραφηθεί με αυτό, οπότε η διαφημιστική καμπάνια έγινε με την αισθησιακή χορεύτρια Micheline Bernardini αφού ήταν η μοναδική που δέχτηκε.

Κράτη στην Ευρώπη, τη Μεσόγειο και ως επί το πλείστον καθολικά κράτη το απαγόρευαν. Καμία διαγωνιζόμενη σε καλλιστεία δεν επιτρεπόταν να εμφανιστεί φορώντας το. Οι γυναίκες δίσταζαν μέχρι που είδαν την Brigitte Bardot να το φοράει στην ταινία του 1957 ''Και ο Θεός έπλασε τη γυναίκα'' το απογείωσε. Στη δεκαετία του ’60 θεωρήθηκε must ένδυμα, ενώ αποτέλεσε έμπνευση για το τραγούδι ''Itsy Bitsy Teenie Weenie Yellow Polkadot Bikini'' του Brian Hyland. Παράλληλα, η Ursula Andress συγκλόνισε τους θεατές ως κορίτσι του James Bond στην ταινία ''007 εναντίον Dr. No'', με το αποκαλυπτικό, λευκό μαγιό της, το οποίο αργότερα πουλήθηκε έναντι 40 χιλιάδων δολαρίων.

Την δεκαετία του ’80, τα μπικίνι γίνονταν όλο και πιο διαδεδομένα και πιο αποκαλυπτικά. Το φεμινιστικό κίνημα των 90s όμως, σε συνεργασία με πολλές αθλήτριες, έδωσε τεράστια μάχη εναντίον τους. Τόνιζαν ότι αντικειμενοποιούσαν τη γυναίκα. Παρολες τις αντιδράσεις έκαναν την εμφάνισή τους τα πρώτα string, λεπτές λωρίδες υφάσματος ή δέρματος που καλύπτουν αμυδρά επίμαχα σημεία. Στις περιπτώσεις χρήσης μόνο του κάτω μέρους, αφήνοντας το στήθος εκτεθειμένο, χρησιμοποιείται ο όρος ''Μονοκίνι'', εμπνευστής του οποίου είναι ο αυστριακός σχεδιαστής μόδας Ρούντι Γκερνράιχ.

Στις μέρες μας το μπικίνι δεν είναι τίποτα το ιδιαίτερο, δεν προκαλεί αντιδράσεις, οι γυναίκες δικαιούνται να φορέσουν ότι τους αρέσει, και ότι νιώθουν πως τους ταιριάζει. Με εξαίρεση κράτη αντίθετης θρησκευτικής αντίληψης και ισότητας της γυναίκας.

Ο Μικρασιάτης αγιογράφος, ζωγράφος, συγγραφέας, Φώτης Κόντογλου πέθανε σαν σήμερα στις 13 Ιουλίου του 1965.

Γεννήθηκε στις ηλιόλουστες Κυδωνίες,

το Αϊβαλί, όπου μέσα του αναμείχθηκαν οι αρχαιοελληνικές, βυζαντινές, νεότερες ρίζες της Τέχνης και τις μετουσίωσε με το δικό του μοναδικό ύφος.

Σπούδασε στο Γυμνάσιο Κυδωνιών με συμμαθητές τους Ηλία Βενέζη, Στρατή Δούκα, τον κεραμείστα Πάνο Βαλσαμάκη.
Συνέχισε στην Σχολή Καλών Τεχνών Αθηνών και το Παρίσι.
Γύρισε, το 1919, στο Αϊβαλί για να διδάξει Ιστορία Τέχνης και Γαλλικά στο Παρθεναγωγείο του. Ίδρυσε τον πνευματικό σύλλογο «Νέοι Άνθρωποι» με τον Ηλία Βενέζη και Στρατή Δούκα.
Το 1921 πολέμησε εθελοντής στρατιώτης στο Μικρασιατικό Μέτωπο. Τον Σεπτέμβριο του 1922 έρχεται ξεριζωμένος πρόσφυγας στην Ελλάδα, όπου συνεχίζει το έργο του.

Από τα σημαντικότερα έργα του στην κοσμική ζωγραφική είναι οι νωπογραφίες στο Δημαρχείο Αθηνών, με θέματα και πρόσωπα από την Ελληνική Ιστορία.
Εργάσθηκε στο Βυζαντινό Μουσείο, το Κοπτικό Μουσείο του Καΐρου, στην αποκατάσταση των αγιογραφιών του Μυστρά, δημιούργησε το Βυζαντινό τμήμα του Μουσείου Κέρκυρας,

Μερικές από τις εκκλησίες που έχει αγιογραφήσει είναι :

Αγία Βαρβάρα Αιγάλεω, Άγιος Ανδρέας Πατησίων, Ζωοδόχος Πηγή και Αγία Παρασκευή Παιανίας, Ευαγγελισμός Ρόδου, Άγιος Χαράλαμπος Πολυγώνου, Άγιος Γεώργιος Κυψέλης, Μεταμόρφωση Σωτήρος Παλ. Κοκκινιάς κ.ά.

Μεταξύ των μαθητών του ήταν ο Σπύρος Βασιλείου, ο Γιάννης Τσαρούχης, Νίκος Εγγονόπουλος.
Ο Φώτης Κόντογλου έχει βαθιές κληρονομικές ρίζες από την ελληνική μικρασιατική παράδοση, το Βυζάντιο και την Ορθοδοξία. Βάζει την δική του υπογραφή στην σύγχρονη αγιογραφία όπου ανοίγει νέους ορίζοντες.

Πίνακας: "Πρόσφυγες" ή "Η κοιλάδα του Κλαυθμώνος", του Φώτη Κόντογλου.

Πηγή: Πολιτιστικά Νέα

O Διόνυσος στους Δελφούς. Του καθηγητή Πέτρου Θέμελη

 H παράδοση διασώζει την πληροφορία ότι ο θεός που πήρε πρώτος στην κατοχή του τον μαντικό τρίποδα των Δελφών, πριν από την άφιξη του Aπόλλωνα, ήταν ο Διόνυσος, η προφητική πλευρά του οποίου δεν είναι αμάρτυρη. Aρκεί να μνημονεύσουμε εδώ τις γνωστές επωνυμίες του "Γυναικομάνης" και "Mουσόμαντις”, αυτός δηλαδή που προκαλεί μανία διονυσιακή στις γυναίκες και μαντεύει με τη συμβολή των Mουσών.

Πρέπει επομένως να δεχτούμε ότι ο Aπόλλων διεκδίκησε το Mαντείο και το κατεξοχήν σύμβολό του, τον μαντικό τρίποδα, όχι μόνο από την "Πρωτόμαντιν  Γαίαν", σύμφωνα με την επικρατέστερη παράδοση, αλλά και από τον νεότερο αδελφό του, Διόνυσο.

Σκηνή διαμάχης για την κατοχή του μαντικού τρίποδα μεταξύ του Aπόλλωνα και μιας ανδρικής θεότητας, που αναγνωρίζεται όμως ως Hρακλής και όχι ως Διόνυσος, εικονίζεται στο ανατολικό αέτωμα του Θησαυρού των Σιφνίων.

H οργιαστική λατρεία του Διονύσου ήταν  ιδιαίτερα ακμαία στους Δελφούς και ασκούνταν παράλληλα με την λατρεία του Aπόλλωνα. Tο άλογο, πάντως, μη νηφάλιο στοιχείο δεν έλειπε ούτε από το τυπικό της απολλώνειας λατρείας, όπως αποδεικνύεται τουλάχιστον από το ρόλο της Πυθίας, που χρησμοδοτούσε σε κατάσταση έκστασης. Aυτό ακριβώς το στοιχείο του εν-θουσιασμού και της έκστασης είναι που χαρακτηρίζει τις οργιαστικές λατρείες.

O Aριστοτέλης ήξερε ότι κανείς δεν μπορεί να αντέξει τη ζωή της καθαρής λογικής, παρά μονάχα για σύντομα χρονικά διαστήματα. O θεός που με απλά μέσα δίνει τη δυνατότητα στον άνθρωπο, για ένα έστω σύντομο χρονικό διάστημα, να πάψει να είναι ο εαυτός του ή να γίνεται εκτός εαυτού, να απελευθερώνεται από τις καθημερινές έγνοιες και ευθύνες, ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής.

 

ΧΕΙΜΕΡΙΝΗ ΑΠΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΑΠΟΛΛΩΝΑ

Kάθε χρόνο στις αρχές του Nοέμβρη, όταν οι μέρες γίνονταν μικρές και τα πρώτα χιόνια κάλυπταν τις κορφές του Παρνασσού, ο Aπόλλων εγκατέλειπε, όπως πίστευαν, το ναό του στους Δελφούς και μετέβαινε στη χώρα των Yπερβορείων, όπου παρέμενε επί τρεις μήνες, ώς τις αρχές του Φεβρουαρίου. Eπί τρεις μήνες το μαντείο δεν έδινε χρησμούς. Oι παιάνες σιγούσαν και στο δελφικό τέμενος αντηχούσαν οι διονυσιακοί διθύραμβοι.

Kάθε δύο χρόνια κατά τον δελφικό μήνα Aμάλιο (περί τα τέλη Iανουαρίου) τελούνταν στους Δελφούς επίσημη γιορτή προς τιμήν του Διονύσου. Tο τυπικό της το διεκπεραίωναν αποκλειστικώς γυναίκες που έφεραν την επωνυμία Θυιάδες (τοπική ονομασία των Mαινάδων) και συγκροτούσαν διονυσιακό θίασο με επικεφαλής την Aρχηίδα (Hγέτιδα) των Θυιάδων. Στη γιορτή συμμετείχαν και Θυιάδες από την Aττική, καθώς και μυημένοι στα διονυσιακά μυστήρια άνδρες και γυναίκες.

Oι Θυιάδες και η Aρχηγέτιδά τους ήταν υπαρκτά και όχι μυθικά πρόσωπα.

 

ΘΥΣΙΕΣ ΚΑΙ ΥΜΝΟΙ

Tο λατρευτικό είδωλο του Διονύσου που δεχόταν θυσία κατσικιού και αναίμακτες προσφορές (κρασί, φρούτα, γλυκίσματα) είχε τη μορφή μιας μάσκας, τοποθετημένης μέσα σε λίκνο (κούνια μωρού) η κρεμασμένης σε ξύλινο στύλο, όπως δείχνουν παραστάσεις σε αττικά αγγεία. Σημαντική θεωρείται η πληροφορία του Παυσανία, ότι μια χάλκινη μάσκα του θεού, ανάθημα των Mηθυμναίων της Λέσβου, βρισκόταν κρεμασμένη στα BA του ναού του Aπόλλωνα.

Ξεχωριστή όμως αξία έχει η διονυσιακή παράσταση γύρω στον πόλο της Kαρυάτιδας του Θησαυρού των Σιφνίων, καθώς και η παρουσία του Διόνυσου στο κέντρο του δυτικού αετώματος του κλασικού ναού του Aπόλλωνα ανάμεσα στις Mαινάδες, που φορούν δορές ελαφιών.

Tον 4ο αι. π. X. κάποιος Φιλόδαμος συνέθεσε ύμνο για τις δελφικές γιορτές του Διονύσου, στον οποίο ακούγονταν οι τελετουργικές λέξεις ευοί και ιέ παιάν.

O φημισμένος Σάμιος αυλητής Σάτυρος ανέθεσε ένα χορικό άσμα με τον τίτλο "Διόνυσος", καθώς και απόσπασμα από τις “Bάκχες” του Eυριπίδη, συνοδευόμενο από μουσική για κιθάρα.

 

TΟ ΤΥΠΙΚΟ ΤΗΣ ΛΑΤΡΕΙΑΣ

 

Oι Θυιάδες ανέβαιναν στον Παρνασσό (Oρειβασία) και μέσα στη μυστηριακή ατμόσφαιρα της ορεινής νύχτας (Παννυχίδα), υπό την επήρεια του οίνου και του οργιαστικού χορού με τη συνοδεία αυλού και τυμπάνου, έπεφταν σε έκσταση, έφταναν δηλαδή σε μια κατάσταση ομαδικής υστερίας, με αποκορύφωμα τον Διασπαραγμό και την Ωμοφαγία, τον διαμελισμό δηλαδή του ζωντανού κατσικιού και την βρώση της ωμής σάρκας του. Mε την πράξη αυτή γίνονταν κοινωνοί του θείου, πριν πάρουν τον δύσβατο δρόμο της επιστροφής για τους Δελφούς. O Πλούταρχος μας πληροφορεί ότι κατά τη διάρκεια του τρίτου ιερού πολέμου (354 - 353 π.X.) οι Θυιάδες περιπλανήθηκαν μέσα στη χιονοθύελλα, επιστρέφοντας από τον Παρνασσό στους Δελφούςλ και βρέθηκαν κατά λάθος στο εχθρικό έδαφος της Λοκρικής Αμφισσας.

Tα φαινόμενα άλογης συμπεριφοράς, έκστασης και ομαδικής υστερίας παρέμεναν μέσα σε ελεγχόμενα από την κοινότητα όρια: Δεν έφταναν στον άγριο και επικίνδυνο βακχισμό που περιγράφεται στις “Bάκχες” του Eυριπίδη.

Oι γιορτές είχαν ως κεντρικό θέμα την άνοδο του Διονύσου από το βασίλειο του Αδη. Aνάλογο περιεχόμενο είχαν και τα λεγόμενα ορφικά όργια του Διονύσου, που τελούνταν στην Aθήνα και σχετίζονταν με τα πάθη του θεού, δηλαδή τον διαμελισμό του στα χέρια των Tιτάνων και την κάθοδό του στον Aδη για να μεταφέρει τη μητέρα του Σεμέλη στον Ολυμπο, όπου μετονομάστηκε σε Θυώνη.

 

ΔΙΟΝΥΣΟΣ ΚΑΙ ΟΣΙΡΙΣ

O Πλούταρχος σε πραγματεία του (de consolatione uxoris) αναφέρεται στη νεαρή κόρη Kλέα, που είχε μυηθεί από τους γονείς της στα μυστήρια του Oσίριδος και ήταν ταυτόχρονα Aρχηίς του θιάσου των Θυιάδων (Μαινάδων) στους Δελφούς. Tα μυστικά δρώμενα του Oσίριδος ήταν ανάλογα με αυτά του Διονύσου. O ίδιος Bοιωτός στοχαστής και ιερέας, με επιστολή που έστειλε στη σύζυγό του μετά τον αδόκητο θάνατο της κόρης τους Tιμοξένας, προσπαθεί να την παρηγορήσει, ζητώντας από αυτήν να ανακαλέσει με ευχαρίστηση στη μνήμη τις μυστικές τελετές της δελφικής διονυσιακής γιορτής, στις οποίες μυημένοι και οι δύο είχαν λάβει μέρος στα νιάτα τους.

Η επαφή του Αισχύλου με τα Μυστήρια και η στάση του ποιητή απέναντι στο Διόνυσο. Γράφει ο Παπαδόπουλος Παύλος.

   Στο παρόν άρθρο θα διερευνηθεί η σύνδεση του Αισχύλου με τις διάφορες μυστηριακές τελετές, οι οποίες εκτυλίσσονταν στην Αθήνα της κλασικής εποχής. Θα μας απασχολήσει η σύνδεση του έργου του ποιητή κυρίως με τα Ελευσίνια Μυστήρια. Θα εξεταστεί επίσης και η σχέση του Αισχύλου με τη λατρεία του θεού Διόνυσου, που υπήρξε διαδεδομένη και στην αρχαία Αθήνα. 

Σάτυροι και Σέληνοι, η συνοδεια του Διόνυσου. Λούβρος

  Ο Αισχύλος γεννήθηκε στην Ελευσίνα, αυτό αναφέρει ο Αριστοφάνης στους Βάτραχους, κατά την επίκληση και προσευχή του ποιητή στη Δήμητρα ότι «έθρεψε το πνεύμα του» και ότι «πρέπει να φανεί αντάξιος των μυστηρίων»: «Δήμητρα που την ψυχή μου έθρεψες (με τόσα δώρα) για τα μυστήρια σου να με κρίνεις άξιον τώρα». Η γέννηση του ποιητή στην Ελευσίνα οδήγησε σε ορισμένα λάθος συμπεράσματα. ο Αισχύλος μπορεί να μην ήταν πυθαγόρειος, όπως αναφέρει ο Κικέρων, πιθανολογείται όμως, μόνο, ότι ήταν μυημένος στα Ελευσίνια Μυστήρια, κάτι το οποίο όμως δεν είναι σε μεγάλο βαθμό εξακριβωμένο.

  Στις μυστηριακές λατρείες τελούνταν η πνευματική μεταμόρφωση του ατόμου που ακολουθεί μια μύηση, ενώ ταυτόχρονα το περιεχόμενο της μύησης στο οποίο υποβάλλεται το άτομο, δεν έπρεπε να αποκαλυφθεί. Πιθανολογείται ότι στον Αισχύλο ασκήθηκε δίωξη για βεβήλωση των Ελευσίνιων Μυστηρίων. Το αναφέρει ο Αριστοτέλης στα Ηθικά Νικομάχεια: «Όποιος πράττει κάτι από άγνοια όπως ο Αισχύλος με τα μυστήρια και δε λυπήθηκε για ότι έκανε». Υπονοήθηκε δηλαδή ότι ο Αισχύλος παρατύπησε όσον αφορά τα μυστήρια.

Αναπαράσταση του Διόνυσου, εμπνευσμένη από την κωμωδία του Αριστοφάνη Πλούτος, σε ερυθρόμορφο αγγείο.

  Ορισμένα ίχνη των Ελευσίνιων Μυστηρίων δύναται να εντοπιστούν στο συγγραφικό έργο και γενικότερα στις παραστάσεις του Αισχύλου. Σύμφωνα με μία παράδοση, που όμως δεν είναι απόλυτα αυθεντική, μερικά από τα κοστούμια που σχεδίασε για την τραγική σκηνή τα πήραν οι μεγάλοι ιερείς της Ελευσίνας. Αυτό όμως δεν είναι ξεκάθαρο εάν συνέβη. Το ένδυμα του ελευσίνιου ιερέα ήταν τόσο περίτεχνο, ώστε συχνά διαμοιράστηκε με το μεγαλόπρεπο ένδυμα, που λέγονταν ότι είχε σχεδιάσει ο Αισχύλος για τους βασιλείς των τραγωδιών του. Επιπρόσθετα υπάρχει και μια υπόνοια στις Χοηφόρους συσχετισμού ενός ύμνου του Χορού με τα Ελευσίνια μυστήρια. Την ώρα που ο Ορέστης σκοτώνει τη μητέρα του, οι τρωαδίτισσες σκλάβες που είχαν βαθιά χωνέψει πως το παλάτι καθάρθηκε τελικά, ψάλλουν έναν ύμνο, που ίσως στηρίζεται στο ελευσινιακό τελετουργικό.

  Σε καμία περίπτωση ο Αισχύλος δεν επαναστάτησε εναντίον της παράδοσης, απέναντι στην οποία σε γενικές γραμμές ήταν τοποθετημένες οι διάφορες μυστηριακές λατρείες. Στην ποίηση του Αισχύλου δεν υπάρχουν στοιχεία ούτε από τον ορφισμό ούτε από άλλες μυστηριακές θρησκείες. Λαχτάρα για λύτρωση και πίστη-προσδοκία σωτηρίας χαρίζονται με βαθύ χάσμα από τον άτεγκτο νόμο της λογοδοσίας, που καθορίζει την τραγική τέχνη γενικότερα. Τον αγώνα του ανθρώπου να ανακαλύψει τη θέση του μέσα στον κόσμο. Μια φράση του Αριστοτέλη (απ 15R) αναφέρει ότι οι μύστες δε χρειάζονται να μάθουν κάτι αλλά διαμορφώνονται παθαίνοντας κάτι. Αντιπαραθέτουμε την πιο καίρια έκφραση της αισχύλειας τραγωδίας, το «παθεί μαθώς»! Μυστήρια και τραγωδία ήταν σε γενικές γραμμές διαφορετικές περιοχές.

  Στο θεό Διόνυσο ανήκαν η τραγωδία και η κωμωδία, τα δράματα παιζόταν στις αρχές της άνοιξης και του χειμώνα (που ανήκαν στο Διόνυσο) παιζόταν τα αρχαία δράματα. Τα δράματα φυσικά δεν ήταν αποκομμένα από την καθημερινή ζωή. Στα Εν Άστυ Διονύσια που τελούνταν κατά πάσα πιθανότητα αρχές Απριλίου, και ήταν ισότιμα με τα Παναθήναια, ο Πεισίστρατος εισήγαγε την τραγωδία. Στην γιορτή αυτή εξασφαλίζονταν η παρουσία του Διόνυσου. Πιθανότατα παραμονή (9 του μήνα Ελαφοβίωνα) οδηγούσαν το λατρευτικό άγαλμα σε ένα ναΐσκο έξω από τα τείχη, όχι πολύ μακριά από το Δίπυλο στα βορειοδυτικά της πόλης, και μετά τη δύση του ηλίου το έφερναν με τη συνοδεία πυρσών πίσω, στη μόνιμη θέση στο ιερό κοντά στο θέατρο. Πριν τις παραστάσεις γινόταν θυσίες και καθαρμοί, πιο συγκεκριμένα ράντισμα με αίμα του χώρου του θεάτρου, όπως επίσης και προσευχές. Στα Λήναια, όπου οι τραγικοί δεν έδειχναν μεγάλο ενδιαφέρον για τους αγώνες, κυριαρχούσε η κωμωδία και τιμούσαν το θεό Διόνυσο με οργιαστικές τελετές, εκεί η τραγωδία είχε υποδεέστερη θέση.

  Ο Διόνυσος σχετίζονταν με το δράμα, περισσότερο όμως με την κωμωδία παρά με την τραγωδία. Εδώ υπάρχει μία θεότητα που το πεδίο δράσης της ήταν πιο πολύ το πάθος παρά ο νους, πιο πολύ η χαρά και ο τρόμος παρά η λογική, μια θεότητα που ήταν δυνατόν να της ανήκουν και η τραγωδία και η κωμωδία. Το μεγάλο βήμα για το ξεκίνημα της τραγωδίας άλλωστε προήλθε από τους, προς τιμήν του Διόνυσου, χορευτές Η πρωτότυπη σκέψη να παρουσιαστεί ο ηθοποιός ως το πρόσωπο που θα απαντά σ’ αυτούς τους τραγικούς χορούς (δηλαδή ως υποκριτής) έκανε ο Θέσπις. Την επινόηση παρουσίασε για πρώτη φορά στα Διονύσια του 534 π.Χ.

  Στο έργο του Αισχύλου, υπάρχουν κάποια ίχνη σύνδεσης με το Διόνυσο. Υπάρχει η αναφορά του Παυσανία ότι «ήρθε ο Διόνυσος και τον διέταξε να γράψει την τραγωδία»: «Ο Αισχύλος έλεγε πως όταν ήταν έφηβος και κοιμόταν στην εξοχή φυλάγοντας σταφύλια, είδε το Διόνυσο που τον προέτρεψε να γράψει τραγωδία. Όταν ξημέρωσε, θέλοντας να υπακούσει, δοκίμασε και έγραψε λοιπόν τραγωδία, με ευκολία. Αυτά έλεγε λοιπόν ο Αισχύλος» Πέρα από αυτή την αναφορά του Παυσανία όμως υπάρχουν και άλλα στοιχεία.

 Ορισμένα στοιχεία αναφοράς στο Διόνυσο υπάρχουν σε κάποια μη σωζόμενα έργα του Αισχύλου. Στους Ηδώνους, ένα χαμένο έργο του Αισχύλου, ο ποιητής είχε δώσει μια εικόνα του άγριου θορύβου των θρακικών οργίων και χαρακτηρίζει τον ήχο του αυλού παρακινητή μανίας (απ. 57) που βρυχώνται μιμούμενες φωνές ταύρων. Σε ένα άλλο χαμένο έργο ο Αισχύλος απευθύνεται στο Διόνυσο αποκαλώντας τον πατέρα θεοινό (θεό του κρασιού), ηγέτη μιας ομάδας μαινάδων. Από το λεξικό του Ησύχιου προκύπτει ότι Θεοίνια σήμαινε θεός Διόνυσος.

  Όσον αφορά τα έργα του Αισχύλου που διασώθηκαν, δεν απουσιάζουν οι αναφορές σ σε θέματα που αφορούν το Διόνυσο. Έτσι λοιπόν στις Ευμένιδες  η ιέρεια απευθύνεται στις Νύμφες του Διόνυσου: « Τις νύμφες προσκυνώ όπου βρίσκεται η Κωρύκεια βραχοσπηλιά». Στο ίδιο έργο επίσης, αρκετά παρακάτω, παρουσιάζει τις Ερινύες να ταυτίζονται με τις μαινάδες και να αυτοαποκαλούνται μαινάδες: «Διότι ούτε οργή από εμάς τις μαινάδες όπου παρακολουθούμε τους θνητούς θα τραβά τέτοιες πράξεις, θ’ αφήσω ελεύθερο κάθε θάνατο». Τώρα όσον αφορά την προέλευση των Μαινάδων στο έργο Ξαντριές, όπου παρουσιάζεται ο σπαραγμός του Πενθέα, από αυτές, εμφανίζονται ως ομάδα γυναικών που αντιστάθηκαν στη διονυσιακή λατρεία και κυριεύτηκαν από μανία.

Ο Αισχύλος του Ευφορίωνα

  Συμπερασματικά, οι καταβολές του Αισχύλου από την Ελευσίνα, οδήγησαν σε υποθέσεις μύησης του ποιητή στα Ελευσίνια Μυστήρια. Υπάρχουν μόνο ίχνη σύνδεσης του έργου του με τα εν λόγω μυστήρια. Η προσκόλληση του ποιητή στην παράδοση δεν αφήνει πολλά περιθώρια περαιτέρω σύνδεσης της δραματουργίας του με τις μυστηριακές τελετές. Στο έργο του ποιητή επίσης υπάρχουν αρκετές αναφορές και στίγματα σύνδεσης με το Διόνυσο και τη λατρεία του.

 

Πηγές :

Αισχύλος, Ευμένιδες,  μετάφρ. Γ. Μαυρόπουλος, εκδ. Ζήτρος, Θεσσαλονίκη 2007.

Αριστοτέλης, Ηθικά Νικομάχεια, μετάφρ. Α. Τσολάκη, εκδ. De Agostini,  Αθήνα 2005.

Αριστοφάνης, Βάτραχοι, μετάφρ, Π. Δημητρακόπουλος, εκδ. Αλκυών, Αθήνα 1996.

Ησύχιος, Λεξικόν, μετάφρ. Φιλολογική Ομάδα Κάκτου, εκδ. Κάκτος Αθήνα 1994.

Παυσανίας, Ελλάδος περιήγησης, Αττικά, μετάφρ. Φιλολογική Ομάδα Κάκτου, Αθήνα 1992.

BALDRY H.C., Το τραγικό θέατρο στη αρχαία Ελλάδα, μετάφρ. Γ. Χριστοδούλου, εκδ.Καρδαμίτσα, Αθήνα 1992

BLUME H., Εισαγωγή στο αρχαίο θέατρο, μετάφρ. Μ. Ιατρού, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα 1982

Lesky A., Η τραγική ποίηση των αρχαίων Ελλήνων τ.1, από τη γέννηση του είδους μέχρι το Σοφοκλή, μετάφρ. Ν. Χουρμουζιάδη, εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα 1987

PARKE H.W., Οι εορτές στην αρχαία Αθήνα, μετάφρ. Χ. Ορφανός, εκδ. Δαίδαλος, Αθήνα 2000

THOMSON G., Αισχύλος και Αθήνα, μετ. Γ. Βιστάλη και Φ. Αποστολόπουλου, εκδ. Ορίζοντες, Αθήνα 1954

WALTER F. O., Διόνυσος, Μύθος και Λατρεία, μετάφρ. Θ. Λουπασάκης, εκδ. 21^ου αιώνα, Αθήνα 1991

Wilken U., Αρχαία ελληνική ιστορία, μετάφρ. Ι. Τουλουμάκος, εκδ. Παπαζήση, Αθήνα 2010

Παύλος Παπαδόπουλος, Ανώτερος Αξιωματικός της ΕΛ.ΑΣ., Πτυχιούχος Ανθρωπιστικών Σπουδών.

O σούπερ Διόνυσος στην Ξάνθη – ένα παραμύθι για παιδιά. Θανάσης Μουσόπουλος Φιλόλογος-συγγραφέας-ποιητής

 Μια φορά κι ένα καιρό τα παλιά τα χρόνια ήταν ένας αρχαίος θεός που τον έλεγαν Διόνυσο. Γυρνούσε από χώρα σε χώρα, από πόλη σε πόλη, από τότε ως τις μέρες μας. Η πατρίδα του ήταν κοντά σε μας, στη Θράκη. Έτσι βρέθηκε και στην πόλη μας, στην Ξάνθη. Η Ξάνθη εδώ και πολλά χρόνια, πάνω από πενήντα κάθε χρόνια στις Αποκριές γιορτάζει τον Διόνυσο, όπως κι εμείς σήμερα.

Ήταν ο πιο πρόσχαρος από τους θεούς και από τους πιο αγαπητούς στους ανθρώπους. Ο Διόνυσος πρόσφερε στον άνθρωπο το αμπέλι και το κρασί. Και οι θεοί τον αγαπούσαν. Ο εύθυμος θεός ταξίδευε συνέχεια κι επισκεπτόταν πολλές χώρες και πολιτείες για να μάθει στους ανθρώπους πώς να καλλιεργούν τα κλήματα και πώς να φτιάχνουν από τους καρπούς τους το κρασί. Το υπέροχο ποτό που κερνούσε ο θεός σκόρπιζε παντού το κέφι. Έκανε τους ανθρώπους να ξεχνούν τις στενοχώριες τους και να ζωγραφίζεται στα πρόσωπά τους το χαμόγελο.

Με πολύ περίεργο τρόπο γεννήθηκε όχι μία, αλλά δύο φορές και από τη μάνα και από τον πατέρα του. Μητέρα του ήταν μια όμορφη βασιλοπούλα η Σεμέλη που την ερωτεύτηκε ο Δίας. Καρπός της ένωσής τους ήταν ο Διόνυσος. Όμως η ζηλιάρα γυναίκα του Δία η Ήρα έπεισε τη Σεμέλη να ζητήσεις από τον Δία να εμφανιστεί μπροστά της με όλη του τη δύναμη, το αποτέλεσμα ήταν οι κεραυνοί και οι αστραπές του Δία να κάψουν τη Σεμέλη. Την ώρα που οι φλόγες την τύλιγαν ο Δίας έσωσε το βρέφος που είχε στα σπλάχνα της και το έραψε στο μηρό του. Όταν συμπληρώθηκαν εννιά μήνες, ο Διόνυσος ξαναγεννήθηκε από το πόδι του θεϊκού πατέρα του. Ο πατέρας του φρόντισε το μικρό Διόνυσο και τον εμπιστεύτηκε στις Νύμφες. Αυτές τον ανέθρεψαν με περισσή στοργή κι αγάπη, στο δάσος όπου κατοικούσαν, μέσα σε ένα τοπίο γεμάτο δέντρα και πολύχρωμα λουλούδια.

Η παρέα του μικρού Διόνυσου ήταν μεγάλη, από αγόρια και κορίτσια. Κι όταν μεγάλωσε τον ακολουθούσαν στα ταξίδια του οι Μαινάδες, οι Σάτυροι και οι Σειληνοί. Οι Μαινάδες ήταν νύμφες που μπορούσαν να συναναστρέφονται με τα άγρια ζώα. Οι Σάτυροι ήταν πνεύματα των δασών και βουνών, τριχωτοί με μυτερά αυτιά, διχαλωτά πόδια και ουρά τράγου. Οι Σειληνοί ήρθαν από τα μέρη Μικράς Ασίας ήταν τα αρσενικά δαιμόνια των πηγών και των ποταμών. Είχαν ανθρώπινο κορμί με ουρά και αυτιά αλόγου.

Ο Διόνυσος και η παρέα του από τα παλιά τα χρόνια έπιναν κρασί και οργάνωναν γιορτές, πανηγύρια και θέατρα. Τραγουδούσαν, έλεγαν ιστορίες, έπαιζαν θέατρο και χόρευαν. Από τη λατρεία του Διονύσου γεννήθηκε το αρχαίο θέατρο, που διαδόθηκε σε όλο τον κόσμο. Έτσι ο Διόνυσος είναι σήμερα γνωστός παντού, σε όλες τις χώρες. Οι ιστορίες που λέμε εδώ σήμερα είναι γνωστές και αγαπητές. Θα σας αφηγηθώ δυο ιστοριούλες για τον Διόνυσο, που είχε τόσο περιπετειώδη ζωή.

Μια φορά κινδύνεψε με πειρατές που θέλησαν να τον ληστέψουν. Κάποιοι πειρατές όταν τον είδαν ξαπλωμένο στην ακτή ένα νέο τόσο όμορφο και γεροδεμένο, πίστεψαν πως πρόκειται για κάποιο αρχοντόπουλο ή ακόμα και βασιλιά. Ευχαριστημένοι με τη σκέψη πως θα πάρουν πολλά λύτρα για να τον ελευθερώσουν, προσπάθησαν να τον δέσουν με βαριές αλυσίδες, χωρίς όμως να το πετύχουν· με μια μικρή κίνηση ο θεός τις τίναζε από πάνω του. Αυτοί συνέχιζαν τις προσπάθειές τους. Μόνο ο τιμονιέρης του καραβιού έλεγε να αφήσουν ελεύθερο το νέο παλικάρι, τον Διόνυσο. Εκείνη τη στιγμή άρχισε να τρέχει στο καράβι κόκκινο κρασί που ζάλισε με τη θεϊκή ευωδιά του τους ναύτες. Ταυτόχρονα ένα κλήμα άρχισε να τυλίγει το κατάρτι και να απλώνει τα φορτωμένα με ζουμερά σταφύλια κλαδιά του σε όλο το καράβι. Κι ενώ σαστισμένοι παρακολουθούσαν οι ναύτες, άλλο θαύμα γίνεται μπροστά στα μάτια τους: ο όμορφος νέος που ήθελαν να αιχμαλωτίσουν μεταμορφώνεται σε ένα άγριο λιοντάρι που οι βρυχηθμοί του κάνουν τους ναύτες να πηδούν στη θάλασσα για να γλιτώσουν. Όλους τους μεταμόρφωσε ο Διόνυσος σε δελφίνια και μόνο τον τιμονιέρη δεν πείραξε επιβραβεύοντάς τον για τη σύνεσή του.

Και μια δεύτερη ιστορία. Μια μέρα ο Διόνυσος, ο θεός του κρασιού, περνούσε από τη Φρυγία με τη χαρούμενη συνοδεία του, αλλά ξαφνικά έχασε τον Σιληνό που ήταν ο αγαπημένος σύντροφος και δάσκαλος του. Όταν ο βασιλιάς Μίδας βρήκε και φιλοξένησε το γέρο Σιληνό, ο Διόνυσος δέχτηκε να εκπληρώσει την επιθυμία του για να τον ευχαριστήσει. Ο άπληστος Μίδας ζήτησε να μπορεί ό,τι πιάνει να το μετατρέπει σε χρυσάφι. Σύντομα ο δύστυχος  βασιλιάς διαπίστωσε πως θα γινόταν πολύ πλούσιος αλλά θα πέθαινε από την πείνα και τη δίψα. Το ψωμί που άγγιζε να φάει μετατρεπόταν σε χρυσό και το νερό που ήθελε να πιει σε χρυσαφένιες σταγόνες. Μετανιωμένος ζήτησε από το θεό να τον κάνει όπως πριν και ο Διόνυσος που τον λυπήθηκε του είπε πως αν λουστεί στα νερά του Πακτωλού ποταμού θα απαλλαχτεί από το μαρτύριό του. Τα νερά γέμισαν χρυσάφι και ακόμη και τώρα το έδαφος στην ακροποταμιά έχει μια χρυσαφένια λάμψη.

Η Θράκη ήταν η αρχαία πατρίδα του Διόνυσου. Γι’ αυτό, ως τις μέρες μας γίνονται γιορτές που θυμίζουν εκείνα τα αρχαία καμώματα του σούπερ θεού Διόνυσου. Κούκεροι , χούχουτοι, Κιοπέκ Μπέης, Καλόγεροι που τους περιγράφει ο θρακιώτης Γεώργιος Βιζυηνός. Αλλά και τα Αναστενάρια που ως τις μέρες μας γίνονται σε πολλά μέρη της πατρίδας μας, όπου ζούνε θρακιώτες και θρακιώτισσες. Ντυμένοι με δέρματα ζώων και κουδούνια, θυμίζουν τα πανηγύρια του Διονύσου. Όλες οι αποκριάτικες γιορτές από κείνες τις παλιές γιορτές. Κι εδώ στην Ξάνθη, τέτοιες διονυσιακές γιορτές κάθε χρόνο γίνονται.

Ο Διόνυσος, όταν τον συνάντησα κι εγώ πριν από πολλά πολλά χρόνια, μου είπε κι έγραψα ένα ποίημα και θα σας το πω τώρα, τελειώνοντας, αφού σας ευχαριστήσω.

ΤΟ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ ΕΦΤΑΣΕ…

Το καρναβάλι έφτασε

Εμπρός βήμα ταχύ

Να το προϋπαντήσουμε

Με μπαλ και κομφετί

 

Τρέξετε να γιορτάσετε

Όλοι μαζί στην Ξάνθη

Όπου γιορτάζουν τον παππού

Διόνυσο με άνθη.

 

Το καρναβάλι έφτασε

Διόνυσο κι Ορφέα

Που κάθονται και πίνουνε

Και κάνουνε παρέα.

 

Οι μάσκες της Αποκριάς

Θα μπούνε στα μπαούλα

Όταν τελειώσει  η  γιορτή.

 

Αλίμονο σε μας, οι μασκαράδες

μένουμε, φωνάξτε δυνατά:

«χαρά κι αγάπη θέλουμε σ’  όλη μας  τη ζωή!»

*Το κείμενο αυτό γράφτηκε και αναγνώστηκε στα μικρά παιδιά των Παιδικών Σταθμών Κοσμίδη, το 2019

Πηγή: https://empros.gr/2021/02/o-souper-dionysos-stin-ksanthi-ena-paramythi-gia-paidia/

“Ο Θεός Διόνυσος -Γέννησις” Νέαρχος Εμμ. Παπαδόπουλος

 Ο Διόνυσος ή Βάκχος είναι ο Θεός της δημιουργού δυνάμεως η οποία γονιμοποιεί την φύσιν υπό την επίδρασιν της λατρείας του οποίου το ελληνικόν πνεύμα υπήρξε γονιμότατον εις παραγωγήν πνευματικών και καλλιτεχνικών προϊόντων.

         Η παράδοσις μέσα από την στενόμυαλη ερμηνεία των διαφόρων “ειδικών” θέλει τον Διόνυσο σχετικά άγνωστον τον πρώτον Θεόν. Θεόν ο οποίος κατεξιώθη της  θεότητος παρά των Ελλήνων πολύ αργότερον όλων των υπολοίπων Θεών.

         Ο Θεός Διόνυσος πιστεύεται ότι είναι Θρακοφρυγικής προελεύσεως. Προφανώς οι ιστοριογράφοι δεν γνωρίζουν,  αρνούμενοι  να ασχοληθούν – με  το αρχαιότατο γκρεκοπελασγικό φύλο των Βρυγών, οι οποίοι μετά τον εποικισμό της Μ. Ασίας μετωνομάσθησαν σε Φρύγες. Πολύ αρχαία φύλα που κατοικούσαν στην περιοχή των λιμνών της σύγχρονης Μακεδονίας (Μυγδονίας εκείνη την εποχή). Κάτοικοι του υγρού στοιχείου (ρίζα ΒΟ). Βλέπετε η ιστορία της Ελλάδος σε πείσμα του “Ελληνικού φύλου” δεν αρχίζει επι τη εμφανίσει των Ιώνων, αλλά προχωρά πολύ πίσω στον χρόνο και στην γνώση. Η δε άποψη των πολλών, ότι επι των ημερών των δημιουργείται και εξελίσσεται το γνωστικόν του ανθρώπου δεν παύει να είναι μία ψευδαίσθησις, αγνοούντες ότι δεν είναι δικό τους δημιούργημα αλλά μία ανασυρθείσα γνώσις από την λήθη του παρελθόντος.

Η ΓΕΝΝΗΣΙΣ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΟΥ

          Κατά την παράδοσιν η κόρη του Κάδμου Σεμέλη, ερωμένη του Διός, η οποία είχε καταστεί έγκυος υπ’ αυτού, πείσθηκε από την ζηλόφθονη Ηρα να αξιώση την πάνδοξη και υπέρλαμπρα μεγαλειώδη εμφάνιση του Διός ενώπιον της. Ο Ζεύς μιάς και δεν μπόρεσε να μεταπείση την Σεμέλη από αυτή της την απαίτηση, ενεφανίσθει εμπρός της εν μέσω αστραπών και κεραυνών η ενέργεια των οποίων κατέκαυσε την Σεμέλη, αφήνοντας να βγη από τα σπλάγχνα της το έμβρυο της. Ο Δίας όμως φιλεύσπλαχνα το έκλεισε μέσα στον μηρό του έως ότου ολοκληρωθεί ο χρόνος του τοκετού. Λόγω αυτής της ιδιαιτέρου γεννήσεως του Διονύσου εκλήθη επίσης διμήτωρ και διθύραμβος (ως εκ δύο θυρών εξελθών). Ομοίως Ειραφιώτης (εκ του ερράφθαι) και μηροραφής και μηροτραφής .

         Όμως το μηρό-ς = μηλο-ς. Το μήλο ως γνωστόν είναι αλληγορία του Λόγου. Επομένως η Σεμέλη αφομοιώθηκε από τον Δία, αφομοιώθηκε από τον θείο Λόγο, θεώθηκε. Αυτό ακριβώς σημαίνει και το κάψιμο από τον θεϊκό κεραυνό –το θεϊκό ΠΥΡ – την  πλήρη αφομοίωση, την θέωση. Για τον ίδιο λόγο η μηρογέννησις του Διονύσου σημαίνει την Λογογέννησιν αυτού. Έπειδή το έμβρυο του Διονύσου αφομοιώθηκε με τον μηρό-μήλο-Λόγο. Άρα γεννήθηκε από τον Λόγο.

          Ας σταματήσουμε σε αυτό το σημείο του μύθου και ας τον δούμε με μια διαφορετική και γνωστική ματιά. Και ξεκινάμε από το όνομα της μητρός του Διονύσου την Σεμέλη. Αυτή γίνεται Ζε-μέλη = Ζε-μερη οπότε τελικά έχουμε το Ζα-μηρος = μηρός του Διός (Ζα=Ζεύς=Πύρ). Το ότι καίγεται η Σεμέλη αυτό σημαίνει ότι η Σεμέλη πήρε όλη την διανόηση του Διός. Δηλαδή η Σεμέλη αφομοιώθηκε απολύτως με τον Θείο Λόγο. Επομένως ο Διόνυσος είναι γέννημα της θεϊκής διανοήσεως του Διός. (Ετράφη εντός της ζεούσης διανοήσεως του Διός). Είναι ο Νούς του Διός.

Συνεχίζοντας τον μύθο της γεννήσεως του Διονύσου, ο τελευταίος μόλις εγεννήθη παρεδόθη από τον Ερμή εις τα νύμφας της Νύσης – ενός όρους με αναρίθμητες πηγές και πυκνά δάση – όπου η Θεά Γαία προστάτευσε το έμβρυο καλύπτοντα το με σκιερά φύλα κισσού . Εκεί εμεγάλωσε ο Διόνυσος τροφοί του δε (σύμφωνα με τον Φερεκύδη) υπήρξαν οι νύμφες της Δωδώνης Υάδες – βροχεραί νύμφαι – .

   Ο Διόνυσος είναι εκείνο το τέκνο που αγκαλιάσθηκε και προφυλάχθηκε από τον ουρανό (που αλληγορεί ο Δίας) αλλά και από την Γη (δηλαδή την Γαία), ενώ οδηγήθηκε να ανατραφεί όπως αρμόζει στην κάθε παιδική ηλικία μέσω του συναισθήματος (που αλληγορούν οι υγρές νύμφες και οι  Υάδες). Ξέρουμε από προηγούμενη ανάλυση ότι το μωρό είναι συναισθηματική ροή μω (υγρή ρίζα μου) – ρο (ροή). Έτσι λοιπόν η ανθρωπότητα οδηγήθηκε σε μόνιμη πλέον εγκατάσταση, δεδομένης της σταθερής και συνεχούς πλέον εργασίας καθ’όλο τον χρόνο. Δεν ονομάσθηκε λοιπόν τυχαία Σωτήρ ο Διόνυσος. Μέσω αυτού του υπέροχου θεού μπόρεσε ο άνθρωπος να γνωρίση την μάνα Γη και τα οφέλη από την καλλιέργειαν της. Αυτός ήταν και ο λόγος για τον οποίο ο Διόνυσος είχε στοιχεία χθόνια – γήϊνα ……..

Πηγή:https://hellenictheology.gr/o-theos-dionysos-gennisis/