Η παραλίγο προδοσία του αλβανού ηγέτη Εσάτ Πασά. Οι υπόγειες συνεννοήσεις του με την Ελληνική Κυβέρνηση για το Βορειοηπειρωτικό.

Αρκετό καιρό πριν την κρίσιμη περίοδο της υπογραφής του πρωτοκόλλου της Φλωρεντίας στις αρχές του 1914 στην Αλβανία είχαν σταθεροποιηθεί δύο πόλοι εξουσίας καθένας. Ο κάθε πόλος επιχειρούσε την κατοχύρωση της εξουσίας στον αλβανικό χώρο εμπλέκοντας και εξωτερικούς παράγοντες μεταξύ αυτών και των ελληνικό (η ανάπτυξη του κου Σάββα Ιακωβίδη είναι κατατοπιστική):

Η κυβέρνηση του Ismail Kemal στην Αλβανία έλεγχε
μόνο τους καζάδες του σαντζακιού του Βερατίου, ενώ ο Essad Pasha
Toptani ήταν ο κυρίαρχος της Βόρειας και της Κεντρικής Αλβανίας
καθώς έλεγχε τα εδάφη από τη Σκόδρα μέχρι τα Τίρανα και το
Δυρράχιο με αρκετές ένοπλες δυνάμεις στο πλευρό του και την
υποστήριξη των μωαμεθανών Αλβανών του Βορρά.

Οι ενέργειες του Εσάτ  Πασά

Ο Essad Pasha

          είχε έρθει σε συνεννόηση με το Μαυροβούνιο και τη Σερβία στα τέλη

του 1912 να παραχωρήσει τη Σκόδρα στο Μαυροβούνιο με

αντάλλαγμα την υποστήριξή τους, ώστε να εδραιώσει την εξουσία του

σε μία μελλοντική Αλβανία. Τον Ιανουάριο του 1913, ο Essad Pasha

σκότωσε τον Hashan Riza Pasha, Τούρκο διοικητή της πολιορκούμενης

πόλης της Σκόδρας, αναλαμβάνοντας ο ίδιος τη διοίκηση και τον

Απρίλιο του ίδιου έτους παρέδωσε την πόλη σύμφωνα με την

προγενέστερη συμφωνία. Τελικά η αυστρο-ιταλική αντίδραση

ανάγκασε τα στρατεύματα του Μαυροβουνίου να αποχωρήσουν μέχρι

τα τέλη Μαΐου του 1913. Ο Essad Pasha εγκατέλειψε προσωρινά τις

ηγεμονικές του φιλοδοξίες, εντασσόμενος στην κυβέρνηση της

Αυλώνας υπό τον Ismail Kemal, αναλαμβάνοντας το υπουργείο

Εσωτερικών.

Η δεινή θέση της κυβέρνησης του Ισμαήλ Κεμάλ

Η τραγική οικονομική κατάσταση, η φτώχεια και το

επισιτιστικό πρόβλημα ήταν τα γενεσιουργά αίτια του εντεινόμενου

κλίματος δυσαρέσκειας κατά της κυβέρνησης. Ο Ismail Kemal δεν

είχε πλέον την υποστήριξη των καθολικών του Βορρά, οι οποίοι

θεωρούσαν ότι η κεντρική κυβέρνηση της Αυλώνας τους είχε

περιθωριοποιήσει, ευνοώντας τον αστικό πληθυσμό και τη μεγάλη

γαιοκτησία της Κεντρικής και της Νότιας Αλβανίας.

Ο Εσάτ Πασάς απευθύνεται στην ελληνική κυβέρνηση παραδίδοντας έδαφος...

Την περίοδο εκείνη υπήρχε δίαυλος επικοινωνίας μεταξύ του

Essad και της ελληνικής κυβέρνησης με σκοπό την αποστολή ελληνικών

στρατευμάτων στην Αλβανία. Με πρόφαση την καταδίωξη των

ανταρτικών αλβανικών σωμάτων, ελληνικά στρατεύματα θα

εισέρχονταν στο αλβανικό έδαφος, καταλαμβάνοντας το Βεράτιο και

την Αυλώνα. Το παραπάνω σχέδιο αποσκοπούσε στην ενίσχυση του

Essad έναντι της κυβέρνησης της Αυλώνας με αντάλλαγμα την αποδοχή

από τον ίδιο των ελληνικών θέσεων επί του ζητήματος του καθορισμούτων ελληνοαλβανικών συνόρων. 

Η αντίδραση των Νεότουρκων

Στο μεταξύ, οι Νεότουρκοι

προσανατολίζονταν στην αποκατάσταση της οθωμανικής

επικυριαρχίας στην Αλβανία, στέλνοντας τον Οκτώβριο 1913 στην

Αλβανία τον Bekir Grebenaja, ταγματάρχη του τουρκικού στρατού, για

να προωθήσει την ιδέα να αναλάβει ηγεμόνας του κράτους ένας

μωαμεθανός, ο Izzet Pasha. Ο Bekir Grebenaja ήρθε σε επαφή αρχικά

με τον Essad Pasha στο Δυρράχιο, τον Νοέμβριο 1913, αλλά η άρνηση

του τελευταίου για συνεργασία έστρεψε τον Grebenaja στον Ismail

Kemal. Ο τελευταίος δέχθηκε να υποστηρίξει τα σχέδια των

Νεότουρκων για ανακατάληψη εδαφών σε βάρος της Σερβίας και της

Ελλάδας, τον Izzet Pasha για ηγεμόνα της Αλβανίας και να δώσει την

άδεια στους Νεότουρκους να διατηρούν στρατεύματα στα αλβανικά

εδάφη, με αντάλλαγμα η Αλβανία να πάρει το Κόσοβο. Τελικά, ο

Grebenaja συνελήφθηκε από πράκτορες του Ismail Kemal, στις 8

Ιανουαρίου 1914, στην Αυλώνα και αφού πέρασε από στρατοδικείο,

του Ολλανδού συνταγματάρχη De Veer προεδρεύοντος,

καταδικάσθηκε σε θάνατο. Ο Essad Pasha, ο οποίος από τον

Αύγουστο του 1913 υπονόμευε τη μακροημέρευση της κεντρικής

εξουσίας της Αυλώνας, σχημάτισε δική του κυβέρνηση στο Δυρράχιο

με τον τίτλο «Γερουσία της Κεντρικής Αλβανίας».

Η παρέμβαση των μεγάλων Δυνάμεων

Η Πρεσβευτική Συνδιάσκεψη αναγνώρισε και την κυβέρνηση

του Essad Pasha ως τοπική αρχή. Ο τελευταίος αποσκοπώντας να

είναι αυτός ο νέος ηγεμόνας της Αλβανίας, ανακήρυξε εαυτόν

υπερασπιστή του Ισλάμ, προκειμένου να κερδίσει την υποστήριξη της

πλειοψηφούσας μουσουλμανικής κοινότητας στην Αλβανία. Το

Νοέμβριο του 1913 οι Μεγάλες Δυνάμεις επέλεξαν τον Wielhem Wied,

Γερμανό αξιωματικό, για ηγεμόνα της Αλβανίας, ενώ οι δυνάμεις της

Τριπλής Συμμαχίας είχαν συμφωνήσει από τον προηγούμενο μήνα για

την κλήση του πρίγκιπα Wied στο θρόνο του αλβανικού κράτους.

Σταδιακά ο έλεγχος της χώρας πέρασε στα χέρια της Διεθνούς

Επιτροπής Ελέγχου.

Εισηγήσεις του γενικού διοικητή Ιωαννίνων Φορέστη στην ελληνική κυβέρνηση.

 Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου μεταξύ των

δυνάμεων του Essad Pasha και της κυβέρνησης της Αυλώνας η

ελληνική κυβέρνηση δεχόταν εισηγήσεις από τον Φορέστη, Γενικό Διοικητή στα Ιωάννινα, να υποστηρίξει τον Essad διότι η πλήρης

αναρχία μπορούσε να επιφέρει μία ευνοϊκή τροπή στην επίλυση του

Βορειοηπειρωτικού ζητήματος.Στις 22 Ιανουαρίου 1914 ο Ismail

Kemal υπέγραψε στην Αυλώνα την πράξη μεταβίβασης της εξουσίας

της Προσωρινής κυβέρνησής του στην Διεθνή Επιτροπή Ελέγχου.

Οι ελληνικές προσπάθειες και πρωτοβουλίες ήταν εναρμονισμένες σε γενικές γραμμές στο πνεύμα των συμμαχικών κατευθύνσεων που έδιναν οι μεγάλες δυνάμεις. Η μικρή και φτωχή Ελλάδα δεν ήταν δυνάμενη να αναπτύξει ισχυρό ρόλο έξω από τα σύνορά της και να υποστηρίξει τα δίκαια της καθώς διαρκώς προσέκρουε σε ισχυρά γεωπολιτικά και οικονομικά συμφέροντα κάποιας μεγάλης δύναμης(της Ιταλίας και της Αυστροουγγαρίας στην προκειμένη περίπτωση).