Μετά τη δεινή ήττα που υπέστησαν τα βυζαντινά στρατεύματα από τους Τούρκους στο Μυριοκέφαλο το 1176, ο αυτοκράτορας Μανουήλ Κομνηνός είδε ένα παράξενο όνειρο:
Βρισκόταν, λέει, μαζί με τους αξιωματούχους του μέσα στη ναυαρχίδα του και έπλεε στην Προποντίδα, "αίφνης δέ συμπεσείν τά έ'ξ Ευρώπης καί Ασίας δρη, ώς άφανισθήναι μέν τής νηός Θραυσθείσης τό έμπλεον άπαν, αυτόν δέ μόλις έκδοθήναι τή χέρσω ταΐς χερσί νηχόμενον".
Το όνειρο αυτό αντικατοπτρίζει ένα θεμελιώδες πρόβλημα γεωπολιτικής που αντιμετώπιζε το Βυζάντιο από την ίδρυση ώς την πτώση της Βασιλεύουσας:
Την ανάγκη να απωθεί διαρκώς εχθρούς από Ανατολή και Δύση και το άγχος με το οποίο ζούσε από την αναμενόμενη κατάρρευση σε περίπτωση που θα υφίστατο επίθεση στα δύο μέτωπα συγχρόνως.
Όντας η αυτοκρατορία του μέσου, γέφυρα των δύο ηπείρων, χώρος σύνθεσης και αφομοίωσης των δύο μεγάλων ρευμάτων, το Βυζάντιο του Βοσπόρου, του Ευξείνου και του Αιγαίου θεωρούσε τους δύο αυτούς κόσμους εξίσου οικείους.
Δεν ταυτίσθηκε ωστόσο ποτέ ούτε με την Ασία μόνη, ούτε με την Ευρώπη. Τη δύναμή του αντλούσε από τους δύο πόλους, από τους δύο κόσμους συγχρόνως και εξίσου, παρόλο που το κέντρο βάρους μετεκινείτο συχνά από τις ανατολικές επαρχίες στις ευρωπαϊκές και το αντίστροφο.
Βρισκόταν, λέει, μαζί με τους αξιωματούχους του μέσα στη ναυαρχίδα του και έπλεε στην Προποντίδα, "αίφνης δέ συμπεσείν τά έ'ξ Ευρώπης καί Ασίας δρη, ώς άφανισθήναι μέν τής νηός Θραυσθείσης τό έμπλεον άπαν, αυτόν δέ μόλις έκδοθήναι τή χέρσω ταΐς χερσί νηχόμενον".
Το όνειρο αυτό αντικατοπτρίζει ένα θεμελιώδες πρόβλημα γεωπολιτικής που αντιμετώπιζε το Βυζάντιο από την ίδρυση ώς την πτώση της Βασιλεύουσας:
Την ανάγκη να απωθεί διαρκώς εχθρούς από Ανατολή και Δύση και το άγχος με το οποίο ζούσε από την αναμενόμενη κατάρρευση σε περίπτωση που θα υφίστατο επίθεση στα δύο μέτωπα συγχρόνως.
Όντας η αυτοκρατορία του μέσου, γέφυρα των δύο ηπείρων, χώρος σύνθεσης και αφομοίωσης των δύο μεγάλων ρευμάτων, το Βυζάντιο του Βοσπόρου, του Ευξείνου και του Αιγαίου θεωρούσε τους δύο αυτούς κόσμους εξίσου οικείους.
Δεν ταυτίσθηκε ωστόσο ποτέ ούτε με την Ασία μόνη, ούτε με την Ευρώπη. Τη δύναμή του αντλούσε από τους δύο πόλους, από τους δύο κόσμους συγχρόνως και εξίσου, παρόλο που το κέντρο βάρους μετεκινείτο συχνά από τις ανατολικές επαρχίες στις ευρωπαϊκές και το αντίστροφο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου